هر چقدر هم که در مورد کودکانتان احتیاط کنید، باز هم لب‌پریدگی یا شکستگی دندان چیزی نیست که در بیشتر اوقات بتوان از آن جلوگیری کرد، خصوصاً در بین کودکان نوپا که تازه راه رفتن یاد گرفته‌اند یا کودکان پیش‌دبستانی که در بازی‌ها یا مسابقات ورزشی پرتحرک شرکت می‌کنند. البته، گاهی اوقات به بازی‌های خشن هم نیازی نیست و حتی جویدن یک تکه یخ یا آب‌نبات می‌تواند در نهایت باعث صدمه به دندان شود. در چنین شرایطی، دندان می‌تواند به اشکال مختلفی آسیب ببیند، که از یک لب‌پریدگی جزئی تا یک شکستکی (یک ترک خوردگی یا جدا شدن قسمتی از دندان) را شامل می‌شود. این اتفاقات می‌تواند برای یکی از دندان‌های شیری یا دندان‌های دائمی کودک رخ بدهد.
بعد از شکسته شدن دندان کودکان چه باید کرد؟
در صورت شکستن دندان کودکتان، چه دندان شیری باشد یا دائمی، می‌بایست فوراً با دندانپزشک کودک تماس گرفته و برای یک ویزیت اورژانسی وقت بگیرید. اگر مشکل دندان کودکتان بیش از یک لب‌پریدگی خیلی جزئی بوده و بعد از ساعت کاری اتفاق افتاده باشد، باید به اورژانس نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
برای اینکه بعد از شکستگی دندان کودک، میزان آسیب را به حداقل رسانده و هرگونه دردی را موقتاً درمان کنید می‌توانید اقدامات زیر را انجام بدهید:
- دهان کودک را با آب گرم آبکشی کنید تا داخل دهان به آرامی تمیز شود.
- هر تکه‌ای از دندان را که پیدا کردید همراه خود به دندانپزشکی ببرید، چراکه ممکن است بتوان آن‌ها را دوباره به دندان چسباند.
- تکه‌های دندانی که پیدا کردید را در یک ظرف حاوی شیر، بزاق یا آب قرار بدهید. در هر صورت، آن‌ها را مرطوب نگه‌دارید.
- هرگونه جسمی که ممکن است بین دندان‌ها وجود داشته باشد را با نخ دندان خارج کنید. از ابزارهای نوک تیز یا کلاً دارای لبه تیز استفاده نکنید.
- اگر خونریزی وجود دارد، یک تکه گاز خیس و تاخورده را روی دندان بگذارید و از کودک بخواهید آن را گاز گرفته یا با فشار روی دندان آسیب‌دیده نگه دارد. این فشار، می‌بایست تا زمان بند آمدن خونریزی ادامه داشته باشد.
- برای کاهش ورم، روی صورت کودک یک کمپرس سرد قرار بدهید.
- برای کاهش درد هم از داروهای مسکن مناسب سن کودک استفاده کنید. به هیچ وجه یک وسیله داغ (پارچه یا هر چیز) و یا آسپرین را مستقیماً در دهان کودک قرار ندهید.
بعد از شکسته شدن دندان کودک عملکرد سریع و در عین حال با آرامش به نجات دندان، جلوگیری از عفونت و به حداقل رساندن نیاز به درمان‌های گسترده دندانپزشکی کمک می‌کند.
شکستگی دندان کودکان چند نوع است؟
شکستگی نوع اول: شکستگی‌ها یا لب‌پریدگی‌ها در لایه بیرونی مینای دندان
در لب‌پریدگی‌های کوچکتر فقط لبه دندان کمی ساییده می‌شود تا تیزی آن‌ها از بین برود. برای لب‌پریدگی‌های بزرگتر ممکن است جای شکستگی با ماده کامپوزیت پر شود.
شکستگی نوع دوم: شکستگی‌های بزرگتری که عاج دندان را هم درگیر می‌کنند
این نوع شکستگی، که بسیار هم شایع است باعث حساس شدن دندان به هوا یا مایعات سرد می‌شود. در این نوع شکستگی‌ها، دندان با استفاده از کامپوزیت بازسازی می‌شود. برای شکستگی‌های بزرگ ممکن است به روکش کردن دندان یا ونیر چینی نیاز باشد؛ البته برای کودکان خردسال توصیه می‌شود که والدین صبر کنند تا دندان به اندازه کافی رشد کند و در عین حال به یک متخصص ارتودنسی هم مراجعه کنند.
شکستگی نوع سوم: شکستگی‌هایی که به پالپ یا مغز دندان می‌رسند
برای این شکستگی‌ها باید به دندانپزشک مراجعه شود، چراکه امکان ورود باکتری‌ها به مغز دندان وجود دارد. در چنین حالتی، غالباً برای بزرگسالان عصب‌کشی دندان انجام می‌شود. اما، کودکانی که دندان‌های دائمی‌شان هنوز در حال رشد و توسعه است مغز دندان‌هایشان سالم‌تر بوده و خونرسانی بهتری دارد، که بنابراین، در اغلب موارد آن‌ها می‌توانند خودبخود بهبود یابند. البته، در مواردی که بخش بزرگی از دندان این کودکان کنده می‌شود، برای اینکه بتوان روی دندان روکش قرار داد، ابتدا باید عصب‌کشی انجام شود.
شکستگی نوع چهارم: شکستگی‌هایی که به ریشه دندان می‌رسند
این شکستگی، اگرچه به ندرت اتفاق می‌افتد، اما مشکلی جدی بوده و ممکن است نیاز باشد که دندان به طور کامل کشیده شود. اما اگر دندانپزشک بتواند دندان را نجات بدهد، برای انجام درمان ممکن است به عمل خارج کردن به روش ارتودنتیک (orthodontic extrusion)، عصب‌کشی، انجام تکنیک پست و کور (post-and-core technique) و نصب روکش دندان نیاز باشد.
شکستن دندان شیری و دائمی چه تفاوتی دارد؟
خیلی وقت‌ها، حتی بدون ضربه یا فشار زیاد هم دندان‌های شیری دچار لب‌پریدگی می‌شوند. این لب‌پریدگی‌های جزئی غالباً نیازی به درمان ندارد، اما در صورت نیاز، دندانپزشک لبه‌های تیز شکستگی‌ها را از بین می‌برد تا دندان ظاهر خوشایندتری پیدا کند. برای یک شکستگی بزرگتر، دندانپزشک اطفال می‌تواند با استفاده از یک پرکننده سفید قسمت از دست رفته‌ی دندان را ترمیم کند. گاهی اوقات، برای ترمیم دندان شکسته کودک، می‌توان از همان قطعات جدا شده از دندان استفاده کرد. در برخی موارد هم، بهترین روش ترمیم دندان شکسته، استفاده از روکش است. اما در کل، نوع درمان به سن بیمار و میزان شکستگی بستگی دارد. در ترمیم دندان شکسته اطفال، هدف اصلی جلوگیری از آسیب رسیدن به دندان دائمی است که در زیر قرار دارد. به همین دلیل، یک دندان شیری که کاملاً کنده شده را دوباره سر جایش قرار نمی‌دهند. در مواردی که دندان دائمی کودک به طور کامل رشد نکرده است هرگونه شکستگی در دندان‌های دائمی نیاز به رسیدگی و درمان فوری دارد.
چگونه متوجه شکستگی ناپیدای دندان کودکان شویم؟
وقتی کودک دلبندتان از حادثه‌ای که منجر به لب‌پریدگی دندانش شد بهبود یافت، ممکن است در درون یا اطراف ناحیه آسیب‌دیده علائم مختلفی را ببینید. برای مثال، اگر قسمت بزرگی از دندان کودک نوپا شکسته شود، ممکن است عصب نمایان شده و دندان نسبت به دما، غذا و غیره به شدت حساس شود.
سایر اتفاقاتی که ممکن است بیفتد عبارتند از:
مشاهده خون در اطراف و داخل دهان
برای رفع این مشکل می‌توانید یک گاز استریل مرطوب را با فشار روی ناحیه درگیر نگه‌دارید تا خونریزی متوقف شود.
مشاهده درد در اطراف زخم
اگر کودکتان درد دارد، به او داروی مسکن بدون نسخه بدهید. اگر نمی‌دانید چه دارویی با چه دوزی برای کودکتان مناسب است می‌توانید با پزشک کودکتان تماس بگیرید و از او سؤال کنید.
مشاهده ورم در داخل یا اطراف دهان
اگر دیدید صورت یا دهان کودک ورم کرده، می‌توانید با استفاده از یک کمپرس سرد به کاهش التهاب کمک کنید. همچنین، اگر کودک زبان یا لب خود را گاز گرفته، می‌توانید با استفاده از یک کمپرس سرد ورم آن را کم کنید.
تغییر رنگ دندان
گاهی اوقات، رنگ دندان آسیب‌دیده کودک موقتاً یا به طور دائمی به خاکستری، سیاه، قهوه‌ای یا قرمز تغییر می‌کند. در اکثر موارد، این حالت مانند کبودی پوست بوده و به مرور از بین می‌رود. اما اگر چنین نشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
مشکل در خوردن غذا
تا زمانی که دندانپزشک دندان کودکتان را معاینه نکرده نباید به کودک خوراکی سفت بدهید. خوردن خوراکی‌های سفت باعث فشار بیشتر بر دندان و افزایش شکستگی آن می‌شود.
بی‌قراری کودک
در صورتی که دندان کودک درمان نشود، ممکن است او دچار علائمی مثل تب، درد صورت، مشکل در خوردن غذا، ادامه پیدا کردن خونریزی، یا مشکلات بلع غذا و خواب شود. این نشانه‌‌ها می‌توانند به این معنی باشند که کودکتان دچار آبسه (عفونت) دندان شده است. آبسه می‌بایست توسط دندانپزشک درمان شود تا اینکه عفونت به سایر بخش‌های بدن گسترش پیدا نکند.
روش ترمیم دندان شکسته کودکان به چه شکل است؟
اگر دندان کودکتان شکسته، سعی کنید قطعات شکسته شده آن را پیدا کرده و در شیر قرار بدهید و فوراً همراه کودکتان به یک دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می‌تواند قطعات شکسته شده را دوباره به دندان بچسباند.
اگر نتوانستید قطعات شکسته دندان را پیدا کنید، نگران نباشید چون دندانپزشک می‌تواند با مواد پرکننده هم‌رنگ دندان شکستگی‌های دندان کودکتان را ترمیم کند. اگر بخشی از یکی از دندان‌های عقب شکسته شده باشد، آن را می‌توان با پر کردن یا روکش کردن ترمیم کرد.
اگر شکستگی دندان زیاد باشد عصب‌های آن نمایان می‌شوند که این باعث می‌شود دندان کمی حساس شده و حتی نیاز به عصب‌کشی داشته باشد. در درمان عصب‌کشی، عصب برداشته شده و ریشه دندان پر می‌شود.
ترمیم دندان شکسته با تکه جدا شده از دندان کودک
اگر دندان کنده شده کودکتان را خودتان سر جایش بگذارید، دندانپزشک دندان را معاینه کرده و از آن عکس رادیولوژی می‌گیرد تا مطمئن شود که دندان در وضعیت صحیح خود قرار گرفته است. به علاوه، دندانپزشک دندان جاگذاری شده را با استفاده از اسپلینت به دندان‌های طرفین متصل می‌کند تا محکم سر جایش بماند.
اگر هم دندان کودکتان را در شیر قرار بدهید و آن را همراه کودک مستقیماً نزد دندانپزشک ببرید، دندانپزشک لثه را بی‌حس کرده و دندان را سر جایش قرار می‌دهد. سپس او از دندان یک عکس رادیولوژی می‌گیرد تا مطمئن شود که در جای مناسب قرار گرفته و بعد آن را با استفاده از اسپلینت به دندان‌های کناری‌اش متصل می‌کند تا دو هفته در همان حالت بماند. این کار در نهایت باعث جوش خوردن دندان شکسته کودک می‌شود.
ترمیم دندان شکسته بدون تکه جدا شده از دندان کودک
اگر نتوانستید دندان کودک را پیدا کنید، دندانپزشک می‌تواند جای خالی آن دندان را با روش‌های زیر پر کند:
- پروتز دندان: یک دندان مصنوعی متحرک است که برای تمیز کردن باید از دهان خارج شود.
- بریج (پل): به روشی گفته می‌شود که در آن یک دندان مصنوعی با استفاده از یک سیمان مخصوص به دندان‌های دو طرف دندان کنده شده متصل می‌شود.
- ایمپلنت: در این روش یک پیچ تیتانیومی در استخوان فک قرار داده می‌شود. بعد از چند ماه یک قالب تهیه شده و با استفاده از آن یک دندان ساخته می‌شود تا روی پیچ تیتانیومی نصب شود.
پروتز دندان، بریج یا ایمپلنت ظاهر لبخند کودک را بهبود داده و اعتماد به نفسش را به او برمی‌گرداند. البته، همه به نصب دندان مصنوعی نیاز ندارند، چون برخی افراد اهمیتی به این نمی‌دهند که جای یک دندانشان خالی باشد. اما شما می‌توانید با دندانپزشکتان صحبت کنید تا به شما کمک کند که بهترین گزینه را برای درمان کودکتان انتخاب کنید.
پرسش‌های متداول
در صورت درمان نشدن یک دندان شکسته چه اتفاقی می‌افتد؟
درمان نشدن ترک خوردگی یا شکستگی دندان می‌تواند باعث حساسیت، پوسیدگی و در نهایت از دست رفتن آن دندان شود.
آیا شکستگی دندان می‌تواند باعث ناخوشی و بیماری شود؟
درمان نشدن ترک خوردگی یا شکستگی یک دندان بعد از مدتی باعث عفونت پالپ آن می‌شود. در چنین حالتی دندان آسیب‌دیده می‌بایست سریعاً درمان شود، چراکه عفونت می‌تواند به لثه‌ها و استخوان فک سرایت کند. در صورت بروز عفونت، علاوه بر ورم، دچار تب، افزایش درد، حساسیت و درد غدد و همچنین بوی بد دهان خواهید شد.
اگر کودک دندان خود را بلعید چه باید کرد؟
دستپاچه نشوید. بلعیدن دندان، اگرچه ممکن است کودکتان را نگران و ناراحت کند اما باعث مشکل خاصی نمی‌شود. فقط کافی است او را آرام کنید.
آیا باید دندان شکسته را کشید؟
برای ترمیم دندان شکسته چند گزینه وجود دارد. اما، در مواردی که شکستگی خیلی شدید است دندانپزشک مجبور می‌شود دندان را بکشد.
آیا باید دندان شکسته را مسواک بزنم؟
دندان شکسته را هم باید مسواک بزنید و نخ بکشید، اما به آرامی و بااحتیاط. نخ کشیدن آرام در اطراف دندان آسیب‌دیده در واقع به کاهش احساس فشار و درد هم کمک می‌کند.
هنگامی که دندان می‌شکند، از خوردن چه خوراکی‌هایی باید خودداری کرد؟
تا لازم نشده چیزی نخورید و ننوشید. حداقل از مصرف کردن خوراکی‌های سفت، غذاها یا نوشیدنی‌های قندی یا اسیدی و هر چیزی که داغ یا سرد است خودداری کنید چراکه این نوع خوردنی‌ها درد را افزایش می‌دهند. همچنین، هرگونه فشار بروی دندان آسیب‌دیده می‌تواند باعث بدتر شدن شکستگی آن شود.
