دنداندرد نوعی درد آزاردهنده است که در دندان یا اطراف آن ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد، دنداندرد نشانه‌ای از وجود یک مشکل مرتبط با دندان یا لثه‌ها می‌باشد. البته در برخی از موارد درد دندان در اثر یک عارضه دیگر در بدن بروز می‌کند. دنداندرد نباید نادیده گرفته شود. امکان دارد دنداندرد ناشی از پوسیدگی دندان در صورت عدم درمان تشدید شود.
انواع دنداندرد
دنداندرد می‌تواند خفیف، شدید، مداوم و یا موقتی باشد. در صورت بروز دنداندرد امکان دارد موارد زیر بروز کنند:
- درد ضربان‌دار و یا ورم در دندان، لثه یا اطراف آن
- تب
- بروز درد شدید در زمان لمس دندان و یا جویدن
- احساس درد در زمان لمس در دندان یا اطراف آن
- حساسیت دندان در واکنش به مواد غذایی یا نوشیدنی سرد یا گرم
- درد سوزشی (که به ندرت ایجاد می‌شود)
7 علت بروز انواع دنداندرد
بروز انواع دنداندرد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در این قسمت 7 علت شایع بروز درد و درمان دنداندرد شرح داده می‌شوند.
پوسیدگی دندان
در ارتباط با رابطه دنداندرد و پوسیدگی دندان بایستی توجه شود که پوسیدگی دندان می‌توان باعث بروز درد خفیف یا شدید در زمان جویدن یا خوردن مواد غذایی شیرین یا اسیدی ایجاد شود. پیش از بروز مشکلات شدیدتر ناشی از پوسیدگی، جهت پر کردن دندان بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود.
آبسه
آبسه یا عفونت می‌تواند در اثر عدم درمان پوسیدگی یا آسیب‌دیدگی باعث بروز درد دندان شود. خصوصا در مواقعی که تب وجود داشته باشد، امکان دارد به مصرف آنتی‌بیوتیک یا تخلیه آبسه نیاز باشد. همچنین به انجام عصب‌کشی توسط دندان‌پزشک یا متخصص اندودنتیست نیاز است.
حساسیت دندان
حساسیت دندان که در اثر تماس دندان با مایعات، هوای سرد یا غذا برای مدت کوتاهی ایجاد می‌شود احتمالا در اثر تحلیل لثه و یا نازک شدن مینای دندان بروز می‌کند. جهت درمان دنداندرد ناشی از حساسیت بایستی از خمیر دندان حاوی فلوراید و مسواک نرم استفاده شود.
آسیب‌دیدگی دندان
آسیب‌های دندانی مانند لب‌پریدگی دندان می‌تواند باعث بروز درد در زمان جویدن و یا حساسیت به مواد غذایی سرد، داغ، ترش یا شیرین شود. پیش از تشدید درد بایستی برای درمان سریع دنداندرد به دندان‌پزشک مراجعه شود.
استفاده از درمان‌های دندان‌پزشکی
درمان‌های دندان‌پزشکی مانند سفید کردن یا پر کردن دندان می‌تواند باعث بروز التهاب موقتی در بافت پالپ دندان شود. برای درمان دنداندرد شدید در این مواقع می‌توان از داروهای مُسکن بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کرد. در صورتی که درد پس از چند روز بهبود پیدا نکرد، بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود.
دندان عقل
دندان عقل در صورتی که نهفته باشد و یا از خط لثه خارج نشود می‌تواند باعث بروز درد شود. این حالت معمولا باعث بروز التهاب لثه‌ها می‌شود، ولی امکان دارد درد به فک و گوش نیز منتقل شود. جهت درمان فوری دنداندرد می‌توان از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کرده و یا برای خارج کردن دندان عقل به پزشک مراجعه شود.
گرفتگی سینوس
گرفتگی سینوس ناشی از آنفولانزا، سرماخوردگی یا آلرژی می‌تواند باعث بروز درد و فشار در دندان‌های فوقانی شود؛ چرا که این دندان‌ها نزدیک به سینوس‌ها قرار دارند. جهت درمان دنداندرد ناشی از گرفتگی سینوس می‌توان از داروهای ضد احتقان استفاده کرده و یا به پزشک مراجعه کرد. دیگر دلایل بروز انواع دنداندرد شامل عفونت لثه، دندان قروچه و موارد دیگر می‌باشد.
نحوه درمان دنداندرد پیش از مراجعه به دندان‌پزشک
مواردی که جهت درمان دنداندرد بایستی در نظر گرفته شوند.
- مصرف داروهای مُسکن مانند ایبوپرفن یا پاراستامول (کودکان زیر 16 سال نباید از آسپیرین مصرف کنند)، دکتر داروساز می‌تواند در این مورد شما را راهنمایی کند.
- شستشوی دهان با آب و نمک (کودکان بایستی از این روش خودداری کنند)
- استفاده از کمپرس سرد
- استفاده از ژل ضد درد در دهان
- مصرف مواد غذایی نرم مانند ماست یا تخم مرغ و خودداری از جویدن با دندان دردناک
مواردی که جهت درمان دنداندرد بایستی از انجام آن خودداری شود.
- خودداری از مصرف مواد غذایی شیرین، بسیار داغ یا بسیار سرد
- خودداری از مصرف سیگار- سیگار کشیدن می‌تواند سبب تشدید مشکلات دندانی شود.
درمان دنداندرد در منزل با استفاده از مواد طبیعی و گیاهی
- روغن میخک: این روغن سبب تسکین درد و کاهش التهاب می‌شود. به این منظور، یک تکه پنبه را با مقدار کمی از این روغن آغشته کرده و آن را در محل دردناک قرار دهید و یا یک قطره روغن میخک را به یک لیوان کوچک آب اضافه کرده و دهان خود را با آن شستشو دهید.
- عصاره وانیل: الکل موجود در عصاره وانیل به صورت موقتی سبب درمان دنداندرد شده و آنتی‌ا‌کسیدان موجود در آن به بهبود ناحیه مورد نظر کمک می‌کند. چند بار در روز از نوک انگشت و یا یک تکه پنبه برای استفاده از این عصاره بر روی دندان و لثه استفاده کنید.
- چای نعناع فلفلی: این نوع چای دارای خواص ضد درد می‌باشد. شما می‌توانید جهت درمان دنداندرد، یک عدد چای کیسه‌ای نعناع فلفلی گرم را بر روی دندان و لثه خود قرار دهید.
- سیر: جهت درمان دنداندرد با سیر می‌توانید یک حبه سیر را له کرده و خمیر به دست آمده را بر روی دندان مورد نظر قرار دهید. سیر حاوی آلیسین ضد میکروب است و سبب از بین رفتن باکتری و تسکین درد می‌شود.
در صورتی که دنداندرد در حال افزایش باشد، درمان خانگی دنداندرد کافی نمی‌باشد. چنانچه با وجود درمان دنداندرد در خانه، درد بهبود پیدا نکند، بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود.
نحوه درمان دنداندرد توسط دندان‌پزشک
روش مورد استفاده توسط دندان‌پزشک به علت بروز دنداندرد بستگی دارد.
- چنانچه پوسیدگی سبب بروز دنداندرد شده باشد، دندان‌پزشک محل مورد نظر را پر کرده و یا در صورت لزوم دندان را خارج می‌کند.
- در صورتی که علت بروز دنداندرد عفونت ریشه عصب دندان باشد امکان دارد از عصب‌کشی (روشی برای خارج کردن و جایگزینی پالپ عفونی با مواد مخصوص) استفاده شود. باکتری‌هایی که به فضای داخلی ریشه دندان راه پیدا کرده‌اند، سبب بروز عفونت می‌شوند.
- در صورتی که تب یا ورم در قسمت فک وجود داشته باشد، امکان دارد از آنتی‌بیوتیک استفاده شود. در ارتباط با دنداندرد عفونی بایستی توجه شود که ممکن است یک قطعه کوچک غذا زیر لثه‌ها گیر کرده و سبب بروز عفونت شود. در چنین مواردی، امکان دارد از جرم‌گیری و یا در صورت لزوم از روش درمان پریودنتال (لثه) استفاده شود.
اقدامات مورد نیاز پس از درمان دنداندرد
پس از درمان دنداندرد توسط دندان‌پزشک، بایستی اقدامات مربوط به حفظ بهداشت دهان و دندان را ادامه دهید. مراجعه منظم به دندان‌پزشک سبب درمان سریع دنداندرد می‌شود.
پس از درمان دنداندرد، داروهای مورد نظر را طبق دستور دندان‌پزشک مصرف کرده و به طور منظم برای معاینه به دندان‌پزشک مراجعه کنید. وجود هر گونه علائم مربوط به مشکلات دندانی را با دندان‌پزشک در میان بگذارید.
قطع مصرف سیگار می‌تواند به بهبود عارضه‌های دندان کمک کند. در صورت وجود مشکل در ترک سیگار، با پزشک در این مورد مشورت کنید.
آزمایش‌های مربوط به تشخیص مشکلات دندان
جهت تشخیص صحیح عارضه دندانی، سابقه پزشکی ارزیابی شده و دهان و دندان نیز معاینه می‌شود. در برخی از مواقع، از تصویربرداری با اشعه ایکس به نام پری‌آپیکال و پانورکس (تصویر اشعه ایکس پانورامیک از دندان‌ها و فک) استفاده می‌شود. به ندرت ممکن است از ارزیابی آزمایشگاهی شامل الکتروکاردیوگرام قلب استفاده شود. در صورتی که علت درد موردی به غیر از مشکل دندان یا فک باشد، امکان دارد پزشک داروی ویژه عارضه مورد نظر را تجویز کند. در صورتی که عارضه شدید باشد، ممکن است به بستری در بیمارستان برای مراقبت بیشتر طبق دستور پزشک نیاز باشد. امکان دارد جهت درمان مجدد بیمار به دندان‌پزشک معرفی شود.
جلوگیری از بروز دنداندرد
بسیاری از افراد قادر هستند که با رعایت بهداشت دهان و دندان از بروز دنداندرد و مشکلات شدید دندانی جلوگیری کنند. به این منظور می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- از رژیم غذایی سالم استفاده کنید. باکتری‌ها بر روی شکر تصفیه شده و نشاسته رشد کرده و سبب سوراخ شدن مینای دندان می‌شوند. به این منظور از رژیم غذایی سالم استفاده کرده و مراقب مواد غذایی که به دندان‌ها چسبیده و همچنین بین دندان‌ها گیر می‌کنند باشید. پس از صرف غذا دندان‌ها خود را مسواک بزنید.
- طبق یک برنامه منظم دندان‌های خود را تمیز کرده و ذرات مواد غذایی را از دهان و دندان‌ها خود خارج کنید. پس از مصرف غذا دندان‌ها را مسواک بزنید. شستشوی لثه‌ها نیز به محافظت از آن‌ها کمک می‌کند. از مسواک نرم و خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید. استفاده روزانه از نخ دندان بسیار مفید می‌باشد. استفاده از واتر جت دندان در خارج کردن ذرات غذا موثر می‌باشد، ولی به‌کارگیری نخ دندان در صورتی که با دقت انجام شود تاثیر بیشتری دارد. در طول روز از دهانشویه ضد عفونی‌کننده برای از بین بردن باکتری‌هایی که باعث ایجاد پلاک و بیماری لثه می‌شوند استفاده کنید.
- فلوراید سبب جلوگیری از پوسیدگی دندان می‌شود. در ارتباط با دنداندرد در کودکان بایستی توجه شود که فلوراید در جلوگیری از پوسیدگی دندان در کودکان بسیار موثر است. فلوراید عنصری طبیعی است که در بسیاری از سبزیجات و منابع آب وجود دارد. دندان‌پزشک می‌تواند جهت جلوگیری از پوسیدگی و دنداندرد اطفال، قرص یا مکمل فلوراید برای کودکان زیر 10 سال تجویز کند.
- حداقل دو بار در سال جهت تمیز کردن دندان به دندان‌پزشک مراجعه کنید. این روش به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه کمک می‌کند. امکان دارد هر سه تا پنج سال برای تشخیص مشکل مورد نظر به تصویربرداری با اشعه ایکس از دندان نیاز باشد.
- دندان مصنوعی یا بریج دندان را تمیز نگه دارید. حتی در صورتی که دارای تمامی دندان‌های اصلی نمی‌باشید می‌توانید با رعایت توصیه‌های ارائه شده از جانب دندان‌پزشک از بروز مشکلات دندانی جلوگیری کنید.
- در زمان شرکت در فعالیت‌های ورزشی برای کمک به جلوگیری از آسیب‌های دندانی، از محافظ مخصوص دندان استفاده کنید.
- از مصرف سیگار خودداری کنید. مصرف دخانیات می‌تواند سبب تشدید عارضه‌های دندانی شود.
دنداندرد در کودکان
عارضه پالپیت زمانی ایجاد می‌شود که پالپ داخل دندان دچار التهاب شده و عفونت می‌کند. پالپ بخش نرم داخل دندان است که دارای رگ‌های خونی و اعصاب می‌باشد. دنداندرد معمولا پس از وارد شدن آسیب به دندان ایجاد می‌شود. شایع‌ترین نوع آسیب‌دیدگی دندان، پوسیدگی محسوب می‌شود که باعث ایجاد حفره در دندان خواهد شد.
پوسیدگی معمولا در اثر عدم رعات بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود. قند و نشاسته در مواد غذایی باعث آسیب‌دیدگی دندان توسط باکتری می‌شود. باکتری‌های موجود در دهان از قند و نشاسته تغذیه کرده و سبب ایجاد اسیدی می‌شوند که می‌تواند به دندان آسیب برساند. در این حالت پوسیدگی دندان ایجاد می‌شود.
پزشک معمولا با بررسی سابقه وضعیت سلامتی و آزمایش می‌تواند علت دنداندرد کودک را تشخیص دهد. احتمالا پزشک کودک را برای ارزیابی بیشتر به دندان‌پزشک معرفی می‌کند.
امکان دارد به استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس از دندان کودک نیاز باشد. این نوع تصویربرداری برای ایجاد تصاویر از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و دندان‌ها استفاده می‌شود. دندان‌پزشک با استفاده از ابزاری به نام ترانس ایلومیناتور وجود پوسیدگی در دندان کودک را ارزیابی می‌کند.
علائم دنداندرد اطفال می‌تواند مشابه دیگر مشکلات جسمانی یا عارضه‌های دندانی باشد. جهت تشخیص عارضه بایستی حتما به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه شود. نوع درمان به علائم، سن، وضعیت کلی سلامتی کودک و شدت عارضه بستگی دارد.
درمان دنداندرد در کودکان شامل:
- مصرف آنتی‌بیوتیک
- مصرف داروی مُسکن
- شستشوی دهان با آب و نمک گرم
- خارج کردن دندان مورد نظر
- تخلیه آبسه در صورت نیاز
- پر کردن دندان در صورت نیاز
- جراحی برای خارج کردن پالپ ملتهب از میان دندان
در صورتی که عفونت شدید باشد، امکان دارد کودک در بیمارستان درمان شود. ممکن است به مصرف آنتی‌بیوتیک از طریق تزریق داخل وریدی نیاز باشد.
دنداندرد در دوران بارداری
وجود مشکلات مرتبط با دندان در دوران بارداری شایع می‌باشد. در این دوران تغییرات زیادی در بدن ایجاد می‌شود. همانطور که افزایش میزان استروژن و پروژسترون می‌تواند باعث بروز علائمی مانند حالت تهوع و استفراغ شوند، این تغییرات همچنین می‌توانند شخص را در برابر بروز پلاک دندان آسیب‌پذیر کنند.
امکان دارد تجمع پلاک علت اصلی خونریزی لثه و التهاب (ژنژیویت یا التهاب لثه بارداری) باشد. این عارضه در 75 درصد از زنان باردار ایجاد می‌شود.
بسته به شدت ژنژیویت بارداری، امکان دارد بیماری لثه ایجاد شود. این بیماری در اثر عفونت شدید لثه بروز می‌کند و سبب از بین رفتن استخوان‌های محافظت دندان‌ها شده و در نهایت باعث از دست دادن دندان می‌شود.
در برخی از زنان تومورهای بارداری ایجاد می‌شود که در اثر وجود بیش از حد پلاک بروز می‌کند. البته این عارضه نیاز به نگرانی ندارد چرا که در اثر رشد غیر سرطانی بر روی لثه‌ها ایجاد می‌شود.
در صورت وجود دندان‌دردی که رفع نمی‌شود، بایستی فورا به دندان‌پزشک مراجعه شود و همچنین مسئله باردار بودن نیز بایستی حتما دندان‌پزشک اطلاع داده شود.
انجام تصویربرداری با اشعه ایکس و برخی از درمان‌های دندانی در زمان بارداری ایمن محسوب می‌شود. البته امکان دارد دندان‌پزشک توصیه کند که برخی از روش‌های درمانی حداقل تا زمان دومین دوره سه‌ماهه بارداری به تعویق بیافتد. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که بیمار به پر کردن دندان و یا عصب‌کشی نیاز داشته باشد. این روش‌ها به استفاده از بی‌حسی یا بیهوشی نیاز دارند و می‌توانند سبب افزایش احتمال سقط جنین در اولین دوره سه‌ماه بارداری شوند.
با توجه به این که اعضای بدن جنین در دومین دوره سه‌ماه بارداری در حال تشکیل شدن هستند، زمانی که برخی از روش‌های درمانی دندان‌پزشکی به تعویق می‌افتند، خطر عوارض جانبی کاهش پیدا می‌کند.
هزینه درمان دنداندرد چقدر می باشد؟
هزینه درمان دنداندرد بسته به علت بروز درد، متفاوت می‌باشد. دنداندرد می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک مشکل جدی باشد؛ بنابراین توصیه می‌شود حتما به دندان‌پزشک مراجعه شود. دندان‌پزشک علت بروز درد را تشخیص داده و در مورد هزینه درمان بیمار را راهنمایی می‌کند.
سوالات رایج در مورد درمان دنداندرد
علت تشدید دنداندرد در زمان شب چیست؟
دنداندرد سبب تحریک شدید اعصاب دندان شده و در نتیجه می‌تواند سبب افزایش دنداندرد در شب شود. تحریک اعصاب سبب فعال شدن مغز شده و می‌تواند شخص را بیدار نگه دارد. در برخی از مواقع، اضطراب ناشی از بیدار ماندن می‌تواند سبب بروز اختلال بیشتر در روند خواب شود. امکان دارد درد در زمان شب درد افزایش پیدا کند. در برخی از مواقع زمانی که شخص دراز می‌کشد، دنداندرد تشدید می‌شود چرا که در این حالت خون به طرف سر منتقل شده و فشار بیشتری بر مناطق حساس در دهان وارد می‌شود.
آیا امکان دارد دنداندرد خود به خود بهبود پیدا کند؟
بله. در برخی از موارد، بروز دنداندرد یا حساسیت دندان موقتی می‌باشد. در چنین مواقعی احتمالا یک واکنش التهابی توسط دندان باعث بروز درد می‌شود. در این حالت امکان دارد برای کوتاه‌مدت درد تسکین پیدا کند. تنها با تشخیص توسط دندان‌پزشک در مورد علت بروز درد می‌توان از آسیب‌دیدگی بیشتر جلوگیری کرده و از روش درمانی مناسب برای درمان دائمی درد استفاده کرد.
چگونه می‌توان دنداندرد را در منزل رفع کرد؟
در صورتی که درد خفیف باشد، پیش از مراجعه به دندان‌پزشک می‌توان از روش‌های مختلفی برای رفع درد استفاده کرد. به این منظور می‌توان از قرار دادن پک یخ بر روی ناحیه مورد نظر و مصرف مُسکن برای تسکین موقتی درد استفاده کرد. برخی از افراد میخک یا روغن میخک را به طور مستقیم بر روی دندان قرار می‌دهند و یا از مواد بی‌حسی موضعی مانند ژل مخصوص در کودکان استفاده می‌کنند. همچنین می‌توان دهان را با آب و نمک گرم شستشو داد. در صورت وجود مشکل اساسی در دندان‌ها، امکان دارد درد تشدید شود. به همین دلیل، حتی با وجود تسکین موقتی درد بایستی به دندان‌پزشک مراجعه شود.
نادیده گرفتن دنداندرد باعث بروز چه مشکلاتی می‌شود؟
نادیده گرفتن دنداندرد می‌تواند باعث بروز بیمای لثه و عفونت و در نهایت از دست دادن دندان شود.
آیا بهبود خودبه‌خودی دندان امکان‌پذیر است؟
در صورتی که آسیب‌دیدگی دندان خفیف باشد، امکان دارد دندان خودبه‌خود ترمیم شود. برای مثال، وجود ترک در سطح بیرونی دندان و شکستگی خفیف در صورتی که باعث درد نشود ممکن است به مرور زمان ترمیم شود. این روند ترمیم با عنوان رمینرالیزاسیون شناحته می‌شود و به مواد معدنی در دهان مرتبط است.
علت بروز دنداندرد ضربان‌دار که به صورت موقتی ایجاد می‌شود چیست؟
دنداندرد ضربان‌دار که به صورت موقتی ایجاد شود، می‌تواند نشان‌دهنده آسیب‌دیدگی دندان باشد. دنداندرد همچنین می‌تواند در اثر پوسیدگی نیز ایجاد شود. دنداندرد ضربان‌دار ممکن است به علت عفونت یا التهاب دندان (پالپیت) بروز کند.
بهترین مُسکن برای دنداندرد چه دارویی می‌باشد؟
دندان‌پزشکان در بیشتر موارد ایبوپروفن را برای تسکین دنداندرد توصیه می‌کنند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی علاوه بر تسکین درد سبب کاهش التهاب نیز می‌شوند. البته ایبوپروفن برای همه افراد مناسب نمی‌باشد. برای مثال، افرادی که از برخی از داروهای خاص استفاده می‌کنند و یا به عارضه‌های خاصی مبتلا هستند بایستی از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خودداری کنند.
آیا دنداندرد همیشه نیاز به عصب‌کشی دارد؟
دنداندرد معمولا نشان‌دهنده وجود یک مشکل جدی در دندان‌ها می‌باشد؛ با این حال جهت درمان درد دندان همیشه به عصب‌کشی نیاز نمی‌باشد.
آیا پس از عصب‌کشی، دنداندرد وجود خواهد داشت؟
در ارتباط با دنداندرد بعد از عصب‌کشی بایستی توجه شود که معمولا پس از استفاده از روش عصب‌کشی، دنداندرد وجود نخواهد داشت. البته در برخی از موارد در دندانی که عصبی داخل آن وجود ندارد، درد ایجاد می‌شود.
آیا استرس و اضطراب می‌تواند باعث بروز دنداندرد شود؟
استرس تاثیری منفی بر سلامتی انسان دارد و این تاثیر می‌تواند به شکل‌های مختلفی از جمله دنداندرد در بدن ظاهر شود. در صورت وجود استرس و یا اضطراب شدید، امکان دارد در برخی از افراد در قسمت فک و لثه‌ها درد ایجاد شود.
زردچوبه چگونه به درمان دنداندرد کمک می‌کند؟
در برخی از موارد درمان دنداندرد با زردچوبه امکان‌پذیر می‌باشد. زردچوبه حاوی کورکومین می‌باشد. این ماده دارای تاثیر قوی ضد التهابی است که می‌تواند به درمان التهاب در دندان کمک کرده و در نهایت در رفع درد دندان موثر است.
آیا می‌توان از اسپند برای درمان دنداندرد استفاده کرد؟
اسپند به طور کلی خواص بسیار زیادی دارد و برای سلامت دندان مفید است. اما تحقیقات گسترده ای درمورد درمان دندان درد با اسپند انجام نشده است و نمی توان با قاطعیت گفت که نقش درمانی در کاهش درد دندان داشته باشد.
