اگر فرزندتان دندان درد داشته باشد، دندانش به تغییرات دمایی حساس شده یا شکسته باشد و در نتیجه پالپ دندان نمایان شده باشد، درمان ریشه یا عصب‌کشی دندان شیری ضرورت می‌یابد.
هم دندان‌های دائمی هم دندان‌های شیری را می‌توان عصب‌کشی کرد. دندان‌های شیری برای جویدن و حرف زدن مهم‌اند و فضا را برای دندان‌های دائمی نگه می‌دارند که در نهایت جایگزینشان می‌شوند. اگر کودک دندان شیری را بسیار زودتر از زمان درآمدن دندان دائمی از دست بدهد، دندان‌های مجاور به سمت جای خالی حرکت می‌کنند، در نتیجه اجازه نمی‌دهند که دندان دائمی دربیاید یا آن‌که دندان به صورت کج و نامرتب درمی‌آید. بنابراین متخصص ریشه سعی می‌کند دندان شیری را حفظ کند، مگر آن‌که دندان شیری به طور طبیعی خودش زودتر بیفتد.
دندانپزشکان می‌توانند دو نوع درمان را روی دندان‌های شیری انجام بدهند. وایتال پالپ تراپی یا درمان پالپ زنده مستلزم آن است که دندانپزشک پالپ را از تاج دندان، نه ریشه آن خارج کند. پالپ تراپی غیروایتال (درمان پالپ غیرزنده) که روت کانال، درمان ریشه یا عصب‌کشی نیز گفته می‌شود، مستلزم خارج کردن پالپ از تاج و ریشه است. اگر با هیچ یک از این روش‌ها نتوان دندان را حفظ کرد، چاره‌ای جز کشیدن دندان باقی نمی‌ماند.
مثال‌های زیر نمونه‌هایی از مواردی است که عصب‌کشی انتخابی درست و لازم است:
- اگر دندان حین تصادف یا سانحه آسیب دیده باشد؛
- چنانچه دندان عفونت کرده باشد؛
- اگر آبسه یا پاکت مملو از چرک ایجاد شده باشد؛
- چنانچه از دست دادن دندان باعث بروز مشکلات گفتاری شود یا غذا خوردن را دشوار کند و
- اگر از دست دادن دندان عملکرد کامل فک‌ها یا زبان را مختل کند.
عصب کشی در دندان های شیری کودکان
چهار نوع درمان پالپ زنده را می‌توان روی دندان شیری انجام داد. لازمه موفقیت‌آمیز بودن درمان این است که ورم یا آبسه وجود نداشته و دندان لق نشده باشد.
- اگر دندان پوسیده باشد، از پایه محافظ استفاده می‌شود، اما پالپ به‌طور مستقیم تحت درمان قرار نمی‌گیرد. دندانپزشک پوسیدگی را برمی‌دارد، ماده محافظ را داخل دندان می‌گذارد و سپس حفره دندان را پر می‌کند.
- اگر پوسیدگی به پالپ بسیار نزدیک شده باشد، از روکش پالپ غیرمستقیم استفاده می‌شود، اما روکش پالپ را لمس نمی‌کند. دندانپزشک بخش اعظم پوسیدگی را برمی‌دارد، پانسمان محافظ را روی پوسیدگی و نزدیک به پالپ می‌گذارد تا از نمایان شدن پالپ جلوگیری کند و به تسهیل فرایند التیام کمک کند. در نهایت نیز دندان پر می‌شود.
- از روکش مستقیم پالپ دندان در صورتی استفاده می‌شود که بخش کوچکی از پالپ به دلیل پوسیدگی یا شکستگی نمایان شده باشد. دندانپزشک دارو روی پالپ می‌گذارد تا از آن در برابر عفونت محافظت کند، سپس روکش پالپ را جای‌گذاری می‌کند و دندان را پر می‌کند. روکش مستقیم پالپ برای دندان‌های دائمی به خوبی دندان‌های شیری عمل نمی‌کند.
- پالپوتومی وایتال در صورتی انجام می‌شود که پالپ تاج دندان در اثر پوسیدگی یا آسیب‌دیدگی صدمه دیده باشد، اما ریشه سالم باشد. دندانپزشک پوسیدگی و پالپ عفونی یا آسیب‌دیده را برمی‌دارد و به پالپ سالم ریشه‌ها دست نمی‌زند. دندانپزشک دارو روی بخش نمایان ریشه می‌گذارد، سپس داخل دندان را با ماده محافظ پر می‌کند و روکش استیل ضدزنگ روی آن می‌گذارد. پالپوتومی وایتال را می‌توان روی دندان‌های شیری یا دائمی‌ای انجام داد که رشد ریشه‌های‌شان هنوز کامل نشده وریشه به طول نهایی نرسیده است. عصب‌کشی کامل را در صورت لزوم می‌توان پس از بالغ شدن ریشه‌های دندان انجام داد.
دندانپزشک با توجه به موارد زیر درباره عصب‌کشی یا کشیدن دندان شیری تصمیم می‌گیرد:
- این‌که کدام دندان آسیب دیده است؛
- شدت و گستردگی آسیب‌دیدگی چقدر است؛
- چه مدت تا زمان افتادن طبیعی دندان مانده است؛
- آیا مشکل دندان بر بافت لثه یا استخوان اثر گذاشته است و
- آیا می‌توان دندان را پس از عصب‌کشی ترمیم کرد یا خیر.
عصب کشی دندان های دائمی کودکان
اگر تمام یا اکثر دندان‌های دائمی کودک درآمده باشد، همان‌طور که در برخورد با بیماران بزرگسال انجام می‌شود، عصب‌کشی برای حفظ دندان بیمار یا آسیب‌دیده توصیه می‌شود. نشانه‌های زیر علامت این است که فرزندتان به درمان ریشه نیاز دارد:
- دندان درد مداوم و درد شبانه؛
- حساسیت به سرما و گرما؛
- سرخ یا متورم شدن دور دندان؛
- پوسیدگی گسترده و
- لق شدن غیرقابل‌توضیح دندان آسیب‌دیده.
البته باید فرزندتان را دو بار در سال نزد دندانپزشک اطفال ببرید تا دندانپزشک دندان‌ها را معاینه کند و وجود مشکلات دهان و دندان را بررسی کند.
اگرچه عصب‌کشی در گذشته به معنای تجربه‌ای دردناک و ناراحت‌کننده بود، دندانپزشکی با آرام‌بخشی و فناوری پیشرفته درمان عصب‌کشی را مانند ترمیم معمولی دندان ساده و راحت ساخته است.
فرآیند عصب کشی دندان کودکان
مراحل زیر پس از آرام‌بخشی انجام می‌شود:
- ورقه نازکی از لاتکس روی دندان کودک کشیده می‌شود تا دندان خشک بماند، سپس دندانپزشک حفره‌ای را در تاج دندان ایجاد می‌کند تا به اتاق پالپ برسد؛
- دندانپزشک پالپ را از اتاق پالپ و کانال ریشه بیرون می‌کشد. سپس کانال‌ها را تمیز می‌کند و شکل می‌دهد تا بتوان آنها را پر کرد؛
- متخصص درمان ریشه دارو داخل اتاق پالپ و کانال ریشه می‌گذارد تا باکتری‌ها از بین بروند؛
- کانال ریشه با ماده‌ای که معمولاً یک ماده لاستیکی‌مانند است پر و مهر و موم می‌شود؛
- ترمیم موقت روی دندان گذاشته می‌شود تا از آلودگی کانال ریشه جلوگیری شود. سپس کودک با ترمیم موقت به خانه برمی‌گردد. وقت بعدی برای برداشتن پرکردگی موقت و ترمیم دندان با روکش تعیین می‌شود و
- دندان ترمیم‌شده عملکرد و ظاهری شبیه دندان‌های دیگر دارد و کودک می‌تواند دوباره بدون درد از خوردن غذاهای موردعلاقه‌اش لذت ببرد.
آماده سازی کودکان برای عصب کشی دندان
همان‌طور که می‌دانید، اکثر افسانه‌هایی که درباره عصب‌کشی وجود دارد، واقعیت ندارد. عصب‌کشی عموماً با ناراحتی اندکی همراه است و دندان درد را با موفقیت تسکین می‌دهد. دندانپزشکان در استفاده از داروی بی‌حسی برای بلوک کردن حس درد مهارت دارند و ترس و نگرانی مراجعین کوچکشان را با تکیه بر تجربه خود برطرف می‌کنند. هرچند عصبی بودن والدین قابل‌درک است، اما بهتر است کاری کنید که فرزندتان متوجه اضطراب شما نشود. اگر با لحنی آرام با فرزندتان حرف بزنید و با مهربانی نوازشش کنید، کمک مؤثری به رفع استرسش خواهید کرد.
دندانپزشک بهترین روش را پس از معاینه کامل برای درمان کودک توصیه می‌کند. عمل طبق روال معمول انجام می‌شود، سپس دندانپزشک دستورات لازم را برای مراقبت بعد از عمل به شما می‌دهد و وقت بعدی تعیین می‌شود. عصب‌کشی اصلاً ترسناک نیست: به این درمان به عنوان راهی برای نجات دادن فرزندتان از دندان درد فکر کنید که احتمالاً ضرورت انجام درمان‌های اصلاحی و ارتودنسی متعدد را در آینده از بین می‌برد.
مزایای عصب کشی دندان کودکان
عصب‌کشی دندان شیری اطفال علاوه بر حفظ کردن دندان طبیعی کودک، مزایای زیر را نیز دارد:
- کمک کردن به تخفیف مشکلات ناشی از کشیدن دندان مانند نامنظم شدن بایت و جابه‌جا شدن دندان‌ها که جویدن را سخت می‌کند؛
- پیشگیری از تحلیل رفتن ساختار استخوان در ناحیه دندان غائب؛
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه در آینده: عصب‌کشی دندان شیری کودک و نکشیدن آن ضرورت انجام درمان‌های پیچیده‌تر را در آینده از بین می‌برد و
- تسکین درد و کمک به بازیابی رفاه و سلامت عمومی کودک.
عوارض عصب کشی دندان کودکان
برداشتن پالپ عفونی تقریبا غیرممکن است
نمی‌توان تضمین کرد که پالپ عفونی یا بافت مرده کاملاً برداشته شده باشد، چون ساختار دندان حاوی میکروتوبول‌هایی است که عفونت می‌تواند در آنها پخش شود. بنابراین حتی با استفاده از ابزار دندانپزشکی نمی‌توان به تمام بافت و شیارهای ریز ساختار دندان دسترسی پیدا کرد.
عصب کشی دندان کودکان می‌تواند به کانال های جانبی آسیب برساند
عفونت عامل ایجاد دندان درد در درمان عصب‌کشی از بین می‌رود و بخش عفونی برداشته‌شده با مواد مخصوص پر می‌شود. شاید فکر کنید که خارج کردن پالپ عفونی تمام مشکلات را حل کرده است، اما این‌طور نیست. تعداد زیادی کانال جانبی بسیار ریز وجود دارد که دندانپزشک حین درمان به آنها دست نمی‌زند. این کانال‌های جانبی پس از برداشتن ریشه دندان، فاسد می‌شوند و می‌میرند. پوسیدگی کانال‌های جانبی بستر مناسبی را برای عفونت و رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند.
احتمال سرایت عفونت به سایر نقاط
چون نمی‌توان عفونت یا باکتری‌ها را حین عصب‌کشی به‌طور کامل خارج کرد، احتمال دارد بخشی از عفونت درون دندان باقی بماند. همچنین نمی‌توان دندان در حال پوسیدن را برای همیشه با ماده پرکننده بست. درنتیجه باکتری‌ها که دیگر اکسیژن و خون دریافت نمی‌کنند، برای زنده ماندن از بافت مرده تغذیه می‌کنند. این باکتری‌ها نشت می‌کنند و در بقیه بدن پخش می‌شوند.
عصب کشی دندان کودکان می تواند باعث ایجاد التهاب و بیماری‌های مزمن شود
برخی بیماران که بسیار سالم و قوی بودند، پس از عصب‌کشی بنا به دلایلی مرموز دچار بیماری‌های مزمن می‌شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ابتلا به بیماری‌های مرگبار یکی از عوارض خطرناک عصب‌کشی است.
همان‌طور که گفته شد باکتری‌ها حتی پس از اتمام عصب‌کشی در بدن می‌مانند. البته دندانپزشکان آنتی‌بیوتیک برای کمک به رفع عفونت و دیگر مشکلات مرتبط تجویز می‌کنند. بااین‌حال مصرف آنتی‌بیوتیک با عوارض جانبی خاص خود همراه است و لزوماً درد و ورم را کاهش نمی‌دهد.
بیهوش کردن کودکان در فرایند عصب کشی دندان
بسیاری توصیه می‌کنند که عصب‌کشی دندان شیری با بیهوشی انجام شود تا کودک مجبور نباشد درمان را با ترس تحمل کند؛ به‌علاوه وقتی کودک آرام دراز کشیده باشد،عصب‌کشی دندان شیری کودکان راحت‌تر انجام می‌شود.
وقتی عصب‌کشی دندان شیری با بیهوشی انجام شود، کودک حین درمان خواب است و صدای ترسناک دریل را حین ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده نمی‌شنود. بیهوشی عصب‌کشی دندان کودکان را به درمانی ایمن و بدون درد تبدیل می‌کند و به تحقق اهداف درمان کمک می‌کند. ضمناً دندانپزشک اطفال میزان داروی آرام‌بخش را با توجه به سن کودک تعیین می‌کند تا درمان در کمال ایمنی انجام شود.
دندانپزشکان از چند نوع بی‌حسی و بیهوشی برای درمان عصب‌کشی استفاده می‌کنند که شامل بیهوشی خفیف، متوسط، عمیق و عمومی می‌شود. بیهوشی خفیف برای کودکان بزرگ‌تر انجام می‌شود؛ این روش کودک را آرام و در عین‌حال هوشیار نگه می‌دارد. بیهوشی متوسط کمی قوی‌تر است، کودک خواب‌آلود می‌شود، اما همچنان پاسخگو است. دندانپزشکان آرام‌بخشی عمیق را در بعضی موارد ترجیح می‌دهند؛ در این صورت متخصص آموزش‌دیده فشار خون و تنفس کودک را به طور مداوم تحت نظر دارد. گاهی اوقات بیهوشی عمومی انتخاب می‌شود. کودک تحت بیهوشی عمومی کاملاً خواب است؛ بیهوشی عمومی در جراحی‌های دهان و دندان یا درمان‌های دهانی منحصربه‌فرد انجام می‌شود. درهرحال تمام روش‌ها برای کودکان کاملاً ایمن است.
هزینه عصب کشی دندان کودکان چقدر است؟
هزینه عصب‌کشی دندان کودکان به عامل‌های متعددی بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دندانی که به درمان نیاز دارد: تعداد ریشه‌های بعضی دندان‌ها از بقیه بیشتر است؛ بیشتر بودن تعداد ریشه‌ها درمان را طولانی‌تر و خسته‌کننده‌تر می‌کند؛
- آناتومی دندان: اگر کانال‌ها کلسیفیه، خمیده، پیچ‌خورده یا دور از دسترس باشد، درمان دشوارتر می‌شود؛
- سن بیمار: نوع عصب‌کشی دندان‌های خردسالان با کودکان بزرگ‌تر یکسان نیست؛
- انتخاب روش بیهوشی و بی‌حسی: برخی بیماران ترجیح می‌دهند که حین درمان خواب باشند. هزینه عصب‌کشی دندان کودکان بسته به روش آرام‌بخشی که انتخاب می‌کنید، می‌تواند بسیار گران یا به اندازه عصب‌کشی معمولی باشد و
- ترمیم پس از عصب‌کشی: دندان عصب‌کشی‌شده تقریباً همیشه به روکش محافظ نیاز دارد. درغیراین صورت دندان «مرده» شکننده می‌شود و با سرعت بیشتری می‌شکند و از بین می‌رود.
پرسش‌های متداول
عصب‌کشی را در چه سنی می‌توان انجام داد؟
دندانپزشکان معمولاً عصب‌کشی را روی کودکان 12 سال به بالا انجام می‌دهند. بااین‌حال گاهی بسته به آسیب واردشده به دندان و این که کدام دندان نیاز به درمان دارد، کودکان کوچک‌تر نیز به عصب‌کشی نیاز پیدا می‌کنند.
چرا بعضی درمان‌های عصب‌کشی در دو جلسه انجام می‌شود؟
عفونت در درمان عصب‌کشی از دندان آسیب‌دیده بیرون کشیده می‌شود. بعضی درمان‌ها حداقل به دو جلسه نیاز دارد. دندانپزشک دندان درد را در جلسه اول برطرف می‌کند، سپس کانال ریشه را در جلسه دوم تمیز، ضدعفونی و پر می‌کند. گاهی اوقات لازم است درمان جلسه دوم با مدتی فاصله از جلسه اول برگزار شود تا ابتدا عفونت کاملاً از بین برود و بعد بتوان ناحیه را پر کرد.
آیا شیر سینه مادر می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود؟
کودکانی که هنگام شیر خوردن از سینه مادر یا شیشه شیر به خواب می‌روند، در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند.
ماندگاری نتیجه عصب‌کشی دندان چقدر است؟
نتیجه عصب‌کشی می‌تواند مادام‌العمر باشد، این درمان مؤثر در 95% موارد موفقیت‌آمیز است. روکش کردن دندان بلافاصله پس از عصب‌کشی و رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین راه برای تضمین کردن موفقیت درمان عصب‌کشی است.
آیا عصب‌کشی دندان کودکان دردناک است؟
هرگونه پوسیدگی یا آسیبی که عصب دندان را درگیر کرده باشد، درد شدیدی را تولید می‌کند. حین درمان به کودک مسکن داده می‌شود. چون عفونت مولد درد در درمان عصب‌کشی از بین برده می‌شود، حال اکثر کودکان پس از درمان بهتر می‌شود.
عصب‌کشی دندان اطفال چقدر طول می‌کشد؟
عصب‌کشی دندان شیری معمولاً سی تا شصت دقیقه زمان می‌برد. اگر پوسیدگی دندان شدیدتر باشد، درمان می‌تواند تا 90 دقیقه هم طول بکشد. چون وضعیت تمام بیماران با هم یکسان نیست، توصیه می‌کنیم که با دندانپزشک اطفال مشورت کنید.
بهتر است دندان شیری را بکشیم یا عصب‌کشی کنیم؟
اگر پوسیدگی یا عفونت دندان شیری شدید باشد، احتمالاً کشیدن دندان ضرورت می‌یابد. اگر پر کردن یا عصب‌کشی برای حفظ دندان کافی نباشد، کشیدن دندان ترجیح داده می‌شود تا از پخش شدن عفونت در بقیه دهان جلوگیری شود و دندان درد تسکین پیدا کند.
