لثه سالم خونریزی نمی‌کند، بنابراین دیدن خون در آب دهان هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن دندان‌ها عادی نیست. خونریزی لثه شایع‌ترین علامت ابتلا به بیماری لثه است. البته خونریزی لثه می‌تواند یکی از علائم دچار شدن به بیماری‌های دیگر نیز باشد.
خونریزی گاه و بیگاه لثه می‌تواند نتیجه با شدت مسواک زدن یا اندازه نبودن دندان مصنوعی باشد. اما خونریزی مکرر لثه ممکن است بیانگر ابتلا به عارضه‌های جدی‌تر و خطرناک‌تر باشد.
7 دلیل خونریزی لثه
خونریزی لثه دلایل بسیاری دارد که از اشتباه مسواک زدن تا عارضه جدیتری مانند بیماری لثه متغیر است. خونریزی لثه به‌خودی خود خطرناک نیست، اما عارضه زمینه‌ای که موجب بروز این علامت شده است، ممکن است خطرناک باشد. در ادامه با دلایل احتمالی خونریزی لثه آشنا می‌شوید.
1ـ ژنژیویت
علت اصلی خونریزی لثه تجمع پلاک در خط لثه است. اگر پلاک زدوده نشود، این وضعیت در نهایت به ابتلا به ژنژیویت یا التهاب لثه می‌انجامد. لثه‌ها در اثر ابتلا به ژنژیویت متورم و حساس به لمس می‌شود و هنگام مسواک زدن یا نخ کشیدن خونریزی می‌کند. چنانچه ژنژیویت را درمان نکنید به بیماری لثه تبدیل می‌شود که یکی از دلایل لق شدن و از دست دادن دندان در بزرگسالی است.
2ـ بد و به شدت مسواک زدن
محکم کشیدن مسواک روی دندان‌ها باعث تمیزتر شدنشان نمی‌شود، بلکه احتمال تحلیل و عقب رفتن لثه و خونریزی لثه را افزایش می‌دهد. روش مسواک زدنتان را تغییر بدهید و از مسواک نرم استفاده کنید.
3ـ اندازه نبودن دندان مصنوعی
اگر دندان مصنوعی اندازه نباشد، به لثه‌ها ساییده می‌شود و آنها را زخم می‌کند، در نتیجه لثه‌ها خونریزی می‌کند. افرادی که دندان مصنوعی را شب‌ها از دهان بیرون نمی‌آورند، به شدت مستعد خونریزی لثه هستند. به‌علاوه اگر دندان مصنوعی دارید، بسیار مهم است که دندان‌ها را مسواک بزنید و دندان مصنوعی را به خوبی تمیز کنید تا از تجمع پلاک و التهاب لثه پیشگیری کنید.
4ـ بارداری
تقریباً نیمی از بانوان باردار لثه‌های‌شان متورم، سرخ و حساس به لمس می‌شود و هنگام مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان خونریزی می‌کند. این عوارض پیامد تغییرات هورمونی در دوران بارداری است که واکنش‌های بدن به باکتری‌های عامل بیماری‌های لثه را تغییر می‌دهد. بنابراین بهداشت دهان و دندان را در دوران بارداری از طریق دو بار مسواک زدن در روز با خمیردندان حاوی فلوراید و نخ کشیدن روزانه رعایت کنید تا به خوبی مراقب لثه‌ها و دندان‌های‌تان باشید.
5ـ تغذیه نامناسب
بعضی ترکیبات موجود در غذاهای فرآوری‌شده لثه‌ها را تحریک می‌کند و باعث خونریزی کردنشان می‌شود. بنابراین از مصرف خوراکی‌های قندی و فرآوری‌شده خودداری کنید و رژیم غذایی متعادلی سرشار از میوه، سبزی و غذاهای غنی از کلسیم، ویتامین‌های A، K و C و منیزیم داشته باشید.
کمبود ویتامین‌ها
کمبود ویتامین ث و ویتامین کا یکی از دلایل به سادگی خونریزی کردن لثه‌ها است. اگر لثههایتان خونریزی می‌کند و دلیل این خونریزی کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان نیست، از پزشکتان بخواهید آزمایشی برای بررسی میزان ویتامین‌های ث و کا بنویسد. همچنین رژیمی حاوی این دو ماده مغذی داشته باشید تا مطمئن شوید که ویتامین‌های مورد نیاز برای حفظ سلامتی را دریافت می‌کنید.
ویتامین ث به وفور در خوراکی‌های زیر وجود دارد:
- مرکبات و آب مرکبات
- کلم بروکلی
- توت‌فرنگی
- گوجه‌فرنگی
- سیب‌زمینی
- فلفل دلمه‌ای
غذاهای زیر نیز سرشار از ویتامین K هستند:
- آب‌تره
- کلم کیل
- اسفناج
- سوئیس چارد
- کاهو
- سبزی خردل
- دانه سویا
- روغن کانولا
- روغن زیتون
6ـ بیماری‌های گوناگون
خونریزی لثه در بیماران مبتلا به عارضه‌های خاصی مانند بیماری کبد، اختلال‌های لخته‌کننده خون، کم‌خونی، لوسمی (سرطان خون) و آرتریت گیجگاهی شایع‌تر است.
7ـ داروهای رقیق‌کننده خون
داروهای رقیق‌کننده خون قابلیت لخته شدن خون را کاهش می‌دهند و در نتیجه خونریزی راحت‌تر رخ می‌دهد. مصرف چنین داروهایی انجام درمان‌هایی مانند جرم‌گیری عمیق، کشیدن دندان و جراحی ایمپلنت را که باعث خونریزی می‌شود، مشکل‌ساز می‌کند. بنابراین اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید، این موضوع را در هر جلسه به دندانپزشک معالجتان یادآوری کنید.
درمان خونریزی لثه
اهتمام در رعایت بهداشت دهان و دندان نخستین گام برای مدیریت خونریزی لثه است. سالی دو بار برای جرم‌گیری تخصصی به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک التهاب لثه را بررسی می‌کند و روش صحیح مسواک زدن را به شما یاد می‌دهد. مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها به روش درست پلاک را از روی خط لثه پاک می‌کند و خطر ابتلا به بیماری لثه را کاهش می‌دهد.
همچنین دندانپزشک نشان می‌دهد که برای به حداقل رساندن پلاک تشکیل‌شده در دهان چطور باید از دهانشویه ضدعفونی‌کننده استفاده کنید. همچنین شستشوی دهان با آب نمک گرم لثه‌های متورمی را که به راحتی خونریزی می‌کند، تسکین می‌دهد.
از مسواک نرم استفاده کنید، مسواک نرم با لثه‌های ملتهب ملایم است، به‌ویژه اگر دچار خونریزی لثه بعد از مسواک زدن می‌شوید. مسواک متوسط و سخت برای بافت حساس و ظریف لثه‌ها بیش از حد خشن است. همچنین می‌توانید از مسواک برقی استفاده کنید؛ طراحی ویژه سر مسواک برقی کمک می‌کند که خط لثه را آسان‌تر از مسواک دستی تمیز کند.
روش‌های ساده برای پیشگیری از خونریزی لثه
1ـ رعایت بهداشت دهان و دندان
اهمال در رعایت بهداشت دهان و دندان به خونریزی لثه منجر می‌شود؛ علت خونریزی لثه در این وضعیت معمولاً جمع شدن پلاک در امتداد خط لثه است.
به همین دلیل دندان‌ها را باید حداقل دو بار در روز مسواک بزنید. همچنین دندان‌ها را هر روز نخ بکشید. به‌این‌ترتیب می‌توانید پلاک و ذرات غذا را از بین دندان‌ها پاک کنید.
2ـ ترک سیگار و دخانیات
سیگار کشیدن علاوه بر افزایش خطر ابتلا به سرطان، زمینه‌ساز بروز بیماری شدید لثه نیز می‌شود. همچنین دخانیات سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و درنتیجه مقابله با باکتری‌های پلاک‌های دهانی برای بدن دشوارتر می‌شود. چنانچه سیگار را ترک کنید، لثه‌ها فرصت التیام یافتن پیدا می‌کند و خونریزی لثه به مرور زمان متوقف می‌شود.
3ـ ویتامین ث بیشتری مصرف کنید.
غذاهای غنی از ویتامین ث سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و در نتیجه احتمال عفونت کردن لثه‌ها کمتر می‌شود. پرتقال، فلفل قرمز، هویج و سیب‌زمینی شیرین خوراکی‌هایی سرشار از ویتامین ث هستند. همچنین می‌توانید مکمل ویتامین C مصرف کنید.
لازم به ذکر است کمبود ویتامین ث که به بیماری اسکروی یا اسکوربوت نیز معروف است، می‌تواند باعث خونریزی لثه‌ها شود.
4ـ شستشوی دهان با پراکسید هیدروژن
پراکسید هیدروژن غالباً به عنوان ضدعفونی‌کننده به کار برده می‌شود. اما آیا می‌دانستید که این ترکیب در دهان‌شویه‌ها نیز کاربرد دارد؟
پراکسید هیدروژن علاوه بر زدودن پلاک، التهاب را نیز کاهش می‌دهد و در نتیجه خطر خونریزی لثه کمتر می‌شود. از همه مهم‌تر می‌توانید از پراکسید هیدروژن برای درمان و پیشگیری از ژنژیویت استفاده کنید. همان‌طور که گفته شد ژنژیویت عموماً به خونریزی لثه منجر می‌شود. فقط مراقب باشید که محلول پراکسید هیدروژن را نبلعید!
5ـ نوشیدن چای سبز
نوشیدن روزانه چای سبز به پیشگیری از بیماری لثه کمک می‌کند. چای سبز حاوی کاتچین است. کاتچین آنتی‌اکسیدانی طبیعی است که اثرش در کاهش التهاب ثابت شده است.
درباره مقدار مصرف چای سبز نیز توصیه می‌کنیم روزی سه یا چهار فنجان چای سبز نوش جان کنید. البته بیشتر نوشیدن چای سبز هیچ خطری ندارد.
6ـ شستشوی دهان با آب نمک
شستشوی دهان با آب نمک گرم باکتری‌های موجود در دهان را که عامل ابتلا به بیماری لثه هستند، کاهش می‌دهد. ازاین‌گذشته آب نمک گرم التهاب را نیز کمتر می‌کند. اگر خونریزی نتیجه آسیب‌دیدگی باشد، آب نمک با تمیز نگه داشتن زخم از عفونت جلوگیری می‌کند.
برای تهیه این محلول مفید کافی است نصف قاشق چای‌خوری نمک را با یک فنجان آب مخلوط کنید. محلول آب نمک را چند ثانیه در دهان بچرخانید، سپس آن را تف کنید.
7ـ کاهش مصرف کربوهیدرات
مطالعات نشان داده است که کاهش مصرف کربوهیدرات می‌تواند از ابتلا به بیماری لثه جلوگیری کند. منطقی به نظر می‌رسد، هر چه نباشد کربوهیدرات‌ها موجب تشکیل پلاک و رشد باکتری‌ها می‌شوند.
هرچه پلاک بیشتری روی لثه‌ها جمع شود، احتمال خونریزی کردنشان بیشتر می‌شود. درحالی‌که مسواک زدن و نخ کشیدن منظم از تجمع پلاک جلوگیری می‌کند، با کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها می‌توان از همان ابتدا از تشکیل شدن پلاک جلوگیری کرد.
8ـ استفاده از کمپرس سرد
خونریزی لثه همواره پیامد بیماری نیست. گاهی اوقات آسیب دیدن بافت دلیل خونریزی لثه است. برای مثال ممکن است لثه‌ها در اثر خوردن غذاهای سفت و تیز یا کشیدن محکم نخ دندان خونریزی کند.
در چنین مواردی می‌توانید کمپرس سرد روی خط لثه بگذارید. سرما جریان خون را کاهش می‌دهد و در نتیجه خونریزی متوقف می‌شود. از همه مهم‌تر کمپرس سرد ورم و التهاب را کم می‌کند.
برای این‌که بهترین نتیجه را از کمپرس سرد بگیرید، چند بار در روز، هر بار به مدت 20 دقیقه از کمپرس سرد استفاده کنید.
9ـ استفاده از مسواک مناسب
تمام مسواک‌ها مانند هم نیستند؛ بعضی مسواک‌ها سخت‌تر از بقیه‌اند. اگر لثههایتان حساس است، مسواک فوق‌العاده نرم انتخاب کنید؛ چون مسواک‌های دیگر برای لثه‌های حساستان بیش از حد زبر است.
از یاد نبرید که مسواک را باید هر سه تا چهار ماه یک‌بار عوض کنید. اگر متوجه ساییدگی پرزهای مسواک شدید، مسواک را زودتر عوض کنید.
10ـ بیشتر مصرف کردن سبزیجات سبزبرگ
سبزیجات سبزبرگی مانند اسفناج، کلم کیل و کاهو منابع غنی ویتامین کا هستند. ویتامین کا چه ربطی با خونریزی لثه دارد؟
کمبود ویتامین K فرایند لخته شدن خون را مختل می‌کند، در نتیجه لثه‌ها خونریزی می‌کند. از دیگر علائم کمبود ویتامین K می‌توان به خونریزی شدید زخم، به راحتی کبود شدن بدن و وجود خون در مدفوع اشاره کرد.
زمان مراجعه به دندانپزشک
اگر هنگام مسواک زدن در کاسه روشویی خون دیدید یا خونریزی لثه بیش از چند بار اتفاق افتاد، برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید. مراجعه به دندانپزشک در صورت بدبو یا بدطعم بودن دهان ضرورت می‌یابد.
دندانپزشک دندان‌ها را کاملاً معاینه می‌کند تا بتواند سلامت لثه‌ها را ارزیابی کند. اگر دندانپزشک بیماری لثه را در مراحل اولیه تشخیص بدهد، از شما می‌خواهد که برای جرم‌گیری وقت بگیرید تا پلاک‌های مقاوم چسبیده به دندان‌ها و خط لثه را پاک کند. همچنین دندانپزشک راهنمایی‌تان می‌کند که چطور دندان‌ها را تا بیشترین حد ممکن تمیز نگه دارید تا بیماری لثه عود نکند.
خونریزی لثه در دوران بارداری
لثه‌های بیش از 60 ـ 75 درصد بانوان باردار متورم، قرمز و حساس می‌شود و لثه‌ها بعد از مسواک زدن یا نخ کشیدن خونریزی می‌کند. به این نوع التهاب لثه ژنژیویت بارداری گفته می‌شود که نوع خفیفی از بیماری لثه است. ژنژیویت بارداری تا حدی پیامد تغییرات هورمونی است که لثه‌ها را در مقابل باکتری‌های موجود در پلاک حساس‌تر می‌کند. میزان پروژسترون و استروژن در دوران بارداری بسیار بالاست، این وضعیت جریان خون را در غشاهای مخاطی افزایش می‌دهد و به حساسیت لثه‌ها دامن می‌زند.
همچنین ممکن است گره یا توده کوچکی روی لثه‌ها ایجاد شود که هنگام مسواک زدن خونریزی کند. این تودۀ بسیار نادر اصطلاحاً تومور بارداری یا گرانولوم پیوژنیک گفته می‌شود. البته این نام‌ها برای چیزی که بی‌خطر و معمولاً بدون درد است، بیش از حد ترسناک است. در دوران حاملگی احتمال ایجاد شدن تومورهای بارداری در هر نقطه‌ای از بدن وجود دارد، البته این تومورها عموماً در دهان تشکیل می‌شود.
تومور بارداری روی لثه ممکن است تا سه‌چهارم اینچ بزرگ شود و احتمال ایجاد شدن آن روی ناحیه مبتلا به ژنژیویت بیشتر است. تومور لثه عموماً پس از زایمان محو می‌شود، البته اگر خودبه‌خود از بین نرود، باید برای برداشتنش اقدام کنید. اگر تومور ناراحتتان کند، جویدن یا مسواک زدن را مختل کند یا به شدت خونریزی کند، می‌توانید آن را در دوران بارداری هم بردارید.
خونریزی لثه کودکان
لثه‌های فرزند خردسالتان سرخ، متورم و حساس شده است؟ یا آن‌که فرزندتان آب دهان خونی را پس از مسواک زدن تف می‌کند؟ این نشانه‌ها و خونریزی آشکار لثه می‌تواند علامت مبتلا شدن فرزندتان به یکی از عارضه‌های زیر باشد:
پلاک و ژنژیویت (بیماری لثه)
می‌دانیم که نهایت تلاشتان را برای تأمین نیازهای فرزندتان می‌کنید. اما متأسفانه کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند علت خونریزی لثه کودک باشد. در واقع بنا به گزارش انجمن دندانپزشکی اطفال (IAPD) تجمع پلاک دامن‌زننده به ژنژیویت شایع‌ترین دلیل خونریزی لثه در کودکان است.
سیر اتفاقات بدین شکل است که:
- باکتری‌های دهان که از مواد قندی حاصل از خوردن شیرینی‌جات و خوراکی‌های نشاسته‌ای تغذیه می‌کنند، پلاک را روی دندان‌ها و لثه‌های فرزندتان ایجاد می‌کنند.
- پلاک سخت و تبدیل به جرم یا تارتار می‌شود، در نتیجه زمینه برای پوسیدگی دندان و بیماری ژنژیویت مهیا می‌شود.
- ژنژیویت موجب ملتهب شدن بافت لثه می‌شود و درنتیجه لثه هنگام مسواک زدن خونریزی می‌کند.
ژنژیویت معمولاً نتیجه اشتباه یا تنبلی در مسواک زدن است. چنانچه التهاب لثه را نادیده بگیرید یا آن را بی‌اهمیت تلقی کنید، ژنژیویت پیشرفت می‌کند و به بیماری جدیتری تبدیل می‌شود که درمان و برگشت آن می‌تواند دشوار باشد.
خوشبختانه می‌توانید التهاب لثه فرزندتان را در خانه درمان کنید. از همه بهتر این که ژنژیویت قابل پیشگیری است.
رژیم غذایی سرشار از مواد قندی
حتماً می‌دانید که نوشیدنی‌های غیرالکلی و آب‌نبات برای دندان‌ها و لثه‌ها مضراند. اما می‌دانستید که آب‌میوه و میوه خشک نیز سرشار از مواد قندی است؟ ضمناً خوراکی‌های نشاسته‌ای یا غنی از کربوهیدرات، مانند نان، چیپس، بیسکوئیت، پاستا، سیب‌زمینی و پرتزل، نیز به مواد قندی تبدیل می‌شوند، درنتیجه باعث ایجاد پلاک می‌شوند و به خونریزی لثه دامن می‌زنند.
خشکی دهان و لثه
انجمن دندانپزشکی اطفال به تفصیل توضیح می‌دهد که چگونه لثه‌های خشک در دهانی که همواره مرطوب است، به راحتی خونریزی می‌کند. خردسالان به دلایل زیر دچار خشکی لثه می‌شوند:
- نفس کشیدن از راه دهان، به‌جای بینی: کودکان به دلیل بروز واکنش‌های آلرژیک یا متورم شدن لوزه‌ها یا آدنوئیدها از راه دهان نفس می‌کشند.
- برخی کودکان به دلیل کوتاه‌تر بودن لب بالا یا دیگر مشکلات ارتودنسی نمی‌توانند دهانشان را شب‌ها ببندند، در نتیجه لثه‌های‌شان خشک می‌شود.
آسیب دیدن لثه
لثه سالم نیز گاهی در اثر آسیب‌های ناشی از مسواک زدن شدید یا مسواک زدن با مسواک سخت و زبر خونریزی می‌کند. همچنین ممکن است آسیب و خونریزی لثه بر اثر ضربه نیز اتفاق بیفتد.
بیماری
به ندرت پیش می‌آید که ابتلا به یک بیماری علت خونریزی لثه کودک باشد. اگر لثه‌ها پس از اقدام برای درمان خونریزی لثه همچنان خونریزی داشت، حتماً با دندانپزشک مشورت کنید.
خونریزی لثه هنگام مسواک زدن
خونریزی لثه هنگام مسواک زدن می‌تواند یکی از نشانه‌های بیماری لثه باشد و ارتباطی با استفاده از مسواک نامناسب یا مسواک زدن شدید نداشته باشد. خونریزی لثه گاهی پیامد تجمع باکتری‌های مولد پلاک دور، رو و بین دندان‌ها است. چنانچه پلاک با مسواک پاک نشود، باکتری‌ها لثه‌ها را تحریک می‌کنند و در نتیجه لثه‌ها هنگام مسواک زدن خونریزی می‌کند.
خونریزی لثه هنگام مسواک زدن بدون درد است، بااین‌حال اگر در زمان مسواک زدن یا نخ کشیدن با خونریزی لثه مواجه می‌شوید، لازم است با دندانپزشک مشورت کنید. دندانپزشک راهنمایی‌تان می‌کند که خونریزی لثه را چگونه درمان کنید تا پیشرفت نکند و به نوع جدیتری از بیماری لثه مانند پریودنتیت تبدیل نشود.
پرسش‌های متداول
خونریزی لثه مشکلی جدی است؟
خونریزی لثه مشکلی شایع است که معمولاً جدی نیست. ممکن است بعد از مسواک زدن یا نخ کشیدن متوجه خونریزی لثه در اثر تحریک شدن لثه‌های حساس بشوید.
اما اگر خونریزی لثه تا مدت زیادی بهبود نیابد و یا شدید باشد بهتر است به دندانپزشک مراجعه کرد زیرا ممکن است علت جدیتری داشته باشد.
در صورت خونریزی کردن لثه‌ها باید به مسواک زدن ادامه بدهم؟
خونریزی لثه یکی از نشانه‌های تجمع پلاک و یا ذرات غذا در امتداد خط لثه و ملتهب و تحریک شدن لثه‌ها است. بنابراین باید مسواک بزنید و نخ بکشید تا تمام پلاک و ذرات غذا پاک شود و در نتیجه خونریزی متوقف شود؛ اگر نتوانید پاکسازی دندان‌ها و خط لثه را انجام بدهید، التهاب و خونریزی دندان‌ها تشدید می‌شود.
التیام یافتن لثه چقدر طول می‌کشد؟
بافت نرم معمولاً ظرف سه تا چهار هفته بهبود می‌یابد. چنانچه جراحی کشیدن دندان برای خارج کردن دندان از لثه و استخوان فک انجام شده باشد، دوران بهبود کمی طولانی‌تر خواهد بود.
دندانپزشک برای درمان خونریزی لثه چه کاری انجام می‌دهد؟
اکثر موارد خونریزی لثه بیانگر ابتلا به نوعی بیماری لثه است که دندانپزشک اورژانس می‌تواند آن را درمان کند. دندانپزشک احتمالاً جرم‌گیری عمیق و تسطیح ریشه را برای رفع عفونت لثه انجام می‌دهد.
خونریزی لثه چه زمانی نگران‌کننده می‌شود؟
اکثر بزرگسالان درجه‌ای از خونریزی لثه را در طول عمرشان تجربه می‌کنند. هرچند کمی خونریزی کردن لثه‌ها نگران‌کننده به نظر نمی‌رسد، اگر لثههایتان مدام خونریزی می‌کند، نباید این مشکل را نادیده بگیرید، چون خونریزی لثه می‌تواند نشانه هشدار ابتلا به ناراحتی‌های دندانی جدی‌تر باشد.
درمان‌های خانگی خونریزی لثه کدام است؟
بهترین راه برای از بین بردن مشکل خونریزی لثه این است که دندان‌ها را مسواک بزنید و نخ بکشید و مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید. البته می‌توانید درمان‌های خانگی مانند شستشوی دهان با آب نمک یا استفاده از فراورده‌های گیاهی را هم امتحان کنید.
خونریزی لثه بعد از جرم‌گیری عادی است؟
دیدن لخته خون بین دندان‌ها به مدت 24 ـ 48 ساعت پس از جرم‌گیری عادی است. بعد از جرم‌گیری می‌توانید دهان را با آب گرم یا آب نمک شستشو دهید و برای پاک کردن لخته خون مسواک بزنید یا نخ بکشید.
