تیرگی لثه: علل و روش های درمانی

لبخند زیبا نشانه سلامتی است. لثه های سالم معمولا صورتی کم رنگ هستند و بافت سفتی دارند. اما اگر رنگ لثه ها تغییر کند چه میشود؟ رنگ لثه همه افراد یکسان نیست. سیاه شدن لثه و سایر تغییرات رنگ لثه میتواند ناشی از بیماری، مصرف دارو، سیگار کشیدن یا سایر مشکلات سبک زندگی باشد. لثه ها بافت های سختی هستند که دندان ها را احاطه کرده و درجای خود نگه داشته اند. رنگ لثه ها میتواند از قرمز یا صورتی تا قهوه ای یا سیاه متغیر باشد. تغییر رنگ لثه میتواند نشان دهنده یک مشکل اساسی در سلامت فرد باشد بنابراین باید برای تعیین علت آن با پزشک صحبت کنید.

در این مقاله با علائم، علل، نحوه درمان و پیشگیری از سیاه یا تیره شدن لثه ها آشنا خواهید شد. باید به این نکته دقت کنید که هر زمان میخواهید لثه سیاه خود را درمان کنید باید به یک پزشک با تجربه و ماهر که با روش درمان و نحوه کنترل عوارض آشنا است مراجعه کنید. این کار خطرات و عوارض  و همچنین زمان بهبودی بعد از درمان را کاهش میدهد.

انواع رنگ لثه

صورتی

لثه های سفت و صورتی نشانه بسیار خوبی از لثه های سالم است.

قهوه ای

اگر رنگ پوست شما تیره تر است قهوه ای بودن لثه های شما میتواند طبیعی باشد. اگر اخیرا زیاد در معرض نور خورشید بوده اید ممکن است لثه های شما تیره تر شوند چون قرار گرفتن در معرض نور خورشید میتواند باعث تیره تر شدن ملانین در لثه ها شود. حتی لثه های قهوه ای هم باید سفت و صاف باشند.

بنفش

در اکثر موارد بنفش بودن لثه ها جای نگرانی ندارد چون سایه های مختلف صورتی برای لثه های سالم طبیعی است. اما اگر دچار حساسیت، درد یا تورم میشوید لثه بنفش میتواند از اولین علائم عفونت دندان باشد.

قرمز

لثه قرمز نشان دهنده التهاب یا عفونت است. لثه های قرمز معمولا حساسند و حتی ممکن است هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن خونریزی کنند. در اسرع وقت برای درمان این مشکل به دندانپزشک مراجعه کنید.

زرد

یک رنگ یا لایه زرد خفیف روی لثه های نشان دهنده التهاب لثه است. التهاب لثه معمولا با التهاب و تورم همراه است. این یک عارضه شایع است و با مراجعه به دندانپزشک و مراقبت از دهان قابل درمان است. اما اگر به زخم زرد مبتلا شده اید ممکن است نشان دهده عفونت ویروسی باشد.

مشکی

لثه سیاه ممکن است آزار دهنده باشد به خصوص اگر برای شما عادی نباشد. آدامس های سیاه یا مصرف تنباکو و درنتیجه مصرف برخی دارو ها میتواند باعث سیاه شدن لثه شود. پزشک یا دندانپزشک شما میتواند با بررسی سابقه پزشکی شما توصیه های لازم را به شما ارائه دهد.

سفید

یک لایه سفید معمولا نتیجه یک عفونت قارچی است و برای مقابله با عفونت باید درمان شود. لثه های سفید و دردناک از جمله زخم های سفید، حساس و ناراحت کننده خواهند بود. به احتمال زیاد رنگ سفید لثه ناشی از یک عفونت قارچی است و باید درمان شود. اگر متوجه سفیدی لثه شدید باید فورا به دندانپزشک مراجعه کنید.

خاکستری

لایه خاکستری روی لثه ها نشان دهنده ضعف سیستم ایمنی است. برای افرادی که سیگار میکشند یا استرس زیادی دارند لثه های خاکستری معمولا ناشی از یک عفونت باکتریایی مرتبط است که باید درمان شود.

دلایل سیاه شدن لثه

سیاه شدن لثه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله:

ملانین

بدن به طور طبیعی ملانین تولید میکند. ملانین ماده ای است که به پوست، مو و چشم ها رنگ میدهد. هر چه ملانین بیشتری در بدن وجود داشته باشد مو، پوست یا چشم های شخص تیره تر میشود. لثه های قهوه ای تیره یا سیاه ممکن است به دلیل داشتن ملانین بیشتر در بدن فرد باشد. اگر لثه های فردی از ابتدا تیره بوده است جای نگرانی وجود ندارد.

با این حال اگر رنگ لثه در مدت کوتاهی تغیر کند یا اگر لکه های سیاهی روی لثه ظاهر شود احتمالا ناشی از ملانین نیست و ممکن است نشان دهنده یک بیماری باشد.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن میتواند باعث تغییر رنگ لثه شود. به این وضعیت ملانوز سیگاری گفته میشود.

سلول های تخصصی بدن به نام ملانوسیت ها ملانین را تولید میکنند. نیکوتین موجود در تنباکو میتواند باعث شود ملانوسیت ها بیشتر از حد معمول ملانین تولید کنند.

در این شرایط لثه ها ممکن است قهوه ای یا سیاه تر شوند. تغییر رنگ میتواند به صورت تکه ای ظاهر شود یا کل داخل دهان را تحت تاثیر قرار دهد. داخل گونه ها و لب پایین هم ممکن است تغییر رنگ دهند.

تحقیقات ارتباط بین ترک سیگار و کاهش تغییر رنگ لثه را نشان داده است. این نشان میدهد که لکه های تیره تر روی لثه های ناشی از سیگار کشیدن ممکن است برطرف شوند.

دارو

مینوسیکلین برای درمان آکنه و برخی عفونت ها مانند کلامیدیا استفاده میشود.  شما باید درباره هر گونه تغییر رنگ ناشی از مصرف دارو با پزشک صحبت کنید چون ممکن است برای شما دارو های جایگزین تجویز شود.

خالکوبی آمالگام

خالکوبی آمالگام میتواند در هر جایی از دهان ظاهر شود اما معمولا در کنار دندان های پرشده ایجاد میشود. خالکوبی آمالگام یک لکه سیاه، خاکستری یا آبی در داخل دهان است. آمالگام ترکیبی از فلزات است که برای ساختن پرکننده ها و روکش های دندان استفاده میشود. اگر ذرات این ماده جابجا شوند ممکن است از زیر پوست لثه دیده شوند.

معمولا خالکوبی آمالگام نیازی به درمان ندارد چون هیچ خطری برای سلامتی ایجاد نمیکند.

ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد

ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد نوعی عفونت لثه است که به نام ترانچ دهان هم شناخته میشود. این عفونت باعث تب، درد لثه و بوی بد دهان میشود. اگر لایه ای از بافت مرده روی لثه ایجاد شود عفونت میتواند باعث سیاهی یا خاکستری شدن لثه ها شود.

ترانچ دهان ناشی از رشد سریع باکتری ها در دهان است که معمولا به دلیل التهاب لثه رخ میدهد. باکتری ها ممکن است به دلیل بهداشت نامناسب دهان، استرس، کمبود خواب یا رژیم غذایی ناسالم ایجاد شوند.

علائم اولیه ترانچ دهان شامل خونریزی، بوی بد دهان، بزاق زیاد دهان و احساس ناخوشایند است. زخم ممکن است روی لثه در لبه دندان ایجاد شود.

درمان این بیماری کار سختی نیست. دندانپزشک دهان را شستشو میدهد و ممکن است برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند.

شستشوی دهان با دهانشویه و تمیز نگه داشتن دندان ها و لثه ها به جلوگیری تکرار عفونت کمک مکیند.

بیماری آدیسون

بیماری آدیسون بر غدد فوق کلیوی که هورمون های مختلفی میسازند تاثیر میگذارد. این اختلال مانع از تولید هورمون کافی این غدد میشود.

علائم اولیه این بیماری عبارتند از:

• خستگی
• احساس تشنگی بیشتر از حد معمول
• کاهش وزن ناگهانی
• کمبود اشتها
• عضلات ضعیف شده

پیشرفت بیماری آدیسون میتواند باعث تیره شدن لثه ها و لب ها شود.

اصطلاح پزشکی این بیمای هیپرپیگمانتاسیون است.

بیماری آدیسون علاوه بر تاثیر بر لب ها و لثه های میتواند باعث ایجاد لکه های تیره تر پوستی در سایر نواحی بدن شود. شایع ترین نقاطی که ممکن است دچار لکه های تیره شود زانوها، بند انگشتان، خطوط کف دست و اطراف جای زخم است.

در بیشتر موارد بیماری آدیسون ناشی از مشکل سیستم ایمنی است. این وضعیت باعث میشود بدن به غدد فوق کلیوی حمله کند و به آن آسیب بزند.

بیماری آدیسون در صورت عدم درمان میتواند عوارض شدید ایجاد کند. اگر میزان هورمون ها خیلی پایین بیاید میتواند باعث بحران آدرنال شود.

علائم بحران آدرنال شامل کم آبی شدید، تنفس سریع و کم عمق، خواب آلودگی و پوست رنگ پریده است. بحران آدرنال یک وضعیت اورژانسی است.

سندرم پوتز جگرز

سندرم پوتز جگرز یک بیماری ژنتیکی است که میتواند خطر ابتلا به پولیپ یا سرطان را افزایش دهد.

یکی از علائم اولیه این بیماری ظاهر شدن کک و مک های آبی تیره یا قهوه ای است. اینها میتوانند در دهان و همچنین روی پوست انگشتان دست و پا ظاهر شوند.

کک و مک های پوتز جگرز معمولا در دوران کودکی ظاهر میشوند و با افزاش سن ناپدید میشوند. یکی دیگر از علائم مهم این بیماری خونریزی یا انسداد روده است که معمولا در دوران کودکی رخ میدهد.

یک آزمایش ژنتیکی میتواند نشان دهد که آیا فرد مبتلا به سندرم پتز جگرز است یا خیر.

بهداشت نامناسب دهان و دندان

لثه سیاه یکی از پیامد های اصلی نامناسب دهان و دندان است. تجمع پلاک و جرم در نزدیکی شیار لثه به راحتی لثه ها را تحریک میکند. اگر این جرم ها و پلاک ها با تمیز کردن عمیق ندان از بین نروند التهاب به کل لثه سرایت میکند و باعث قرمزی تدریجی میشود. عدم درمان به موقع میتواند باعث پریودنتیت شود.

عوامل ارثی یا گونه ای

در بین دلایل غیر پاتو لوژیک هم عواملی ارثی و هم عوامل مشخص گونه ای وجود دارد. افرادی که پوست تیره دارند دارای مقدار زیادی ملانین هستند که در لثه ها هم وجود دارد. این وضعیت منجر به تغییر رنگدانه و تیره تر شدن آنها میشود.

کبودی

آیا لثه های بنفش رنگ دارید؟ شاید تشخیص آن سخت باشد اما تغییر رنگ لثه شما میتواند به علت کبودی باشد. لثه ها هم مانند همه قسمت های دیگر بدن ممکن است کبود شوند و برای بهبودی نیاز به زمان دارند.

بروز هماتوم

اگر کودکان شما لثه های بنفش یا سیاه دارند نگران نباشید چون این وضعیت ناشی از رشد دندان های جدید است. افتادن دندان های شیری کودکان یک اتفاق طبیعی است. رشد دندان های جدید باعث ایجاد کیست پر از مایع میشود اما اگر در این کیست ها مایع خونی وجود داشته باشد باعث بروز هماتوم میشود. این وضعیت باید بعد از رشد دندان خود به خود برطرف شود.

خال آبی

این خال ها ممکن است ترسناک به نظر برسند اما بسیار رایج هستند.  این خال ها ممکن است شبیه به کک و مک های آبی یا سیاه روی لثه ظاهر شوند. خال ها به طور کلی خطرناک نیستند مگر اینکه شکل یا رنگ آن ها تغییر کند.

درمان لثه سیاه

در بیشتر مواقع در صورت رفع علت اصلی سیاهی لثه هم برطرف میشود به عنوان مثال ترک سیگار میتواند سلامت دهان و دندان و رنگ سالم لثه را برگرداند. سایر دلایل قابل پیشگیری شامل رعایت بهداشت دهان و دندان طبق دستور دندانپزشک است.

در صورتی که سیاهی لثه ناشی از بیماری مانند بیماری آدیسون باشد باید بیماری زمینه ای درمان شود.

اگر برای زیبایی میخواهید لکه های سیاه روی لثه خود را برطرف کنید احتمالا دندانپزشک گزینه های درمانی زیر را به شما معرفی میکند:

لیزر

پالس های نور شدید یکی از موثرترین درمان ها برای تبخیر لایه بالایی بافت لثه است. لیزر ملانین های عامل تیرگی را از بین میرند و بافت صورتی زیرین لثه نمایان میشود. لیزر درمانی یک روش نسبتا بدون درد با نتایج فوری است.

درمان بلیچینگ

یک محلول سفید کننده مخصوص روی لثه اعمال میشود و با لیزر فعال میشود. این روش با استفاده از بی حسی موضعی برای احساس راحتی بیمار حین درمان انجام میشود.

درم ابریژن

پزشک با استفاده از یک ابزار پولیش کوچک لایه بیرونی بافت لثه را به آرامی از بین میبرد. نتیجه درمان در اسرع قابل مشاهده است.

جراحی لثه

پزشکان ما با استفاده از بی حسی موضعی خارجی ترین لایه بافت لثه را که حاوی سلول های رنگدانه های تیره است را به آرامی بر میدارد و بافت صورتی زیرین لثه نمایان میشود.

کرایوسرجی

در این روش بافت آسیب دیده لثه منجمد میشود.

پیوند لثه

تکه ای از بافت سقف دهان برداشته شده و به لثه های سیاه پیوند زده میشود.

پیشگیری از تیرگی لثه

شما میتوانید با مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و کاهش مصرف قند بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. در کنار این اقدامات باید به طور منظم به دندانپزشک مراجع کنید. رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین راه برای حفظ سلامت دندان ها و لثه ها است.

همچنین ممکن است شما بخواهید لثه های خود را به طور منظم  و به آرامی با استفاده از یک مسواک نرم مسواک بزنید.

شما میتوانید محصولات بهداشتی دهان و دندان از جمله مسواک، نخ دندان و دهانشویه را از اکثر داروخانه ها و به صورت آنلاین خریداری کنید.

نکات مهم

دلایل سیاه شدن لثه معمولا قابل درمان است. شرایط ژنتیکی اغلب علائم مختلفی را نشان میدهد که میتواند به شما کمک کند تا هر گونه مشکل سلامتی را تشخیص داده و درمان کنید.

سوالات پرتکرار

آیا تیره بودن لثه طبیعی است؟

ممکن است شما به طور طبیعی لثه های تیره داشته باشید چون بدن شما ملانین بیشتری تولید میکند. اگر با لثه های تیره به دنیا آمده اید یک وضعیت کاملا طبیعی است و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.

آیا لثه های سیاه میتوانند دوباره صورتی شوند؟

سیاه شدن لثه در بین نوزادان بسیار شایع است و شما نباید نگران شوید. در پایان مرحله درآمدن دندانها بافت لثه به رنگ صورتی طبیعی باز میگردد.

لثه های سالم چه رنگی هستند؟

لثه های سالم باید صورتی و سفت باشند نه قرمز و متورم. برای حفظ سلامت لثه ها، بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید. دندان های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید، حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید، یک یا دو بار در روز با دهانشویه ضد عفونی کننده بشویید، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و از کشیدن سیگار یا جویدن تنباکو خودداری کنید.

چه مدت طول میکشد تا لثه سیاه بهبود یابد؟

نتایج دائمی درمان در حدود یک هفته مشخص میشوند اما تاثیر کامل درمان در طول دوره بهبودی (معمولا 3 تا 4 هفته) ظاهر میشود.

آیا لثه های قهوه ای سالم هستند؟

لثه های صورتی سالم هستند اما رنگ لثه ها به ژنتیک و میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید هم بستگی دارد.

آیا لثه های آسیب دیده بهبود میابند؟

اگر لثه های شما در اثر مشکلاتی مانند پریودنتیت، شدیدترین شکل بیماری لثه، آسیب دیده و تحلیل لثه ها قابل برگشت نیست درمان هایی وجود دارند که میتوانند به جلوگیری از بدتر شدن مشکل کمک کنند.