دندان آسیب دیده به مراقبت‌های پزشکی دندان (که گستردگی آن عمدتا بر اساس شدت آسیب دیدگی تعیین می‌شود) نیاز دارد. دندانپزشک در صورتی که تاج دندان آسیب دیده اما ریشه دندان از بین نرفته باشد، با اصلاح و نصب روکش دندان بر روی آن از آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌کند و با حفظ آن به طبیعی ماندن لبخندتان کمک خواهد کرد. در صورت استفاده دندانپزشک از روکش دندان، دندان خودتان حفظ می‌شود و این یعنی دندان شما هنوز زنده است و احتمال بروز پوسیدگی در آن وجود دارد. بنابراین اگر تاج دندان هم نصب کرده باشید، مستعد عفونت و پوسیدگی دندان خواهید بود. در این مقاله می‌خواهیم نگاهی به این مشکل بی‌اندازیم و با مشکلات، نشانه‌ها و تا حدی روشهای درمان آشنا شویم.
نشانه‌های پوسیدگی دندان زیر روکش دندان
چند شاخص مهم برای وجود پوسیدگی زیر روکش دندان وجود دارند و با توجه به غیرعادی شدن وضعیت ظاهری و عملکردی دندان‌ها، تشخیص آنها زیاد سخت هم نخواهد بود.
عفونت
عفونت یکی از قابل تشخیص‌ترین شاخص‌ها از زیر روکش دندان است. اگر با تورم لثه، درد همراه با نبض در زمان جویدن یا حساسیت آن مواجه شدید، احتمالا باید به دنبال یک عفونت درمان نشده باشید. سرعت انتشار عفونت در صورت عدم درمان آن تقریبا بالا است و به همین دلیل هم باید هرچه زودتر برای جلوگیری از انتشار و رفع این مشکل، به دنبال درمان عفونت باشید.
نقاط قهوه‌ای و خاکستری روی قسمت آسیب دیده
تشکیل نقاط قهوه‌ای یا خاکستری در دندان، یک شاخص متمایز وجود عفونت در دندان و زیر روکش دندان است. احتمالا می‌توانید که این نقاط را در قسمت سفیدرنگ ونیر ببینید که شبیه کپک خواهد بود. بالارفتگی لثه و پیدا شدن ریشه در صورت وجود تاج دندان، زمینه حمله پلاک تشکیل شده بر روی دندان و شروع عفونت را فراهم می کند و به ایجاد نقاط قهوه ای رنگ منجر می‌شود.
درد و حساسیت
بسته به شدت عفونت و اندازه حفره، احتمالا با سطوح مختلفی از درد و حساسیت، به خصوص در زمان خوردن و نوشیدن مواد غذایی سرد و گرم، مواجه خواهید شد. اگر به تازگی درگیر حساسیتی شدید که قبلا وجود نداشت، باید سریعا برای جلوگیری از مشکلات احتمالی به دندانپزشکتان مراجعه کنید. البته کمی درد و حساسیت بعد از نصب روکش دندان طبیعی است و بعد از عادت کردن دندان به ساختار جدید، این درد و حساسیت فروکش می‌کند. اگر این وضعیت بیش از چند روز ادامه یافت، باید با دندانپزشکتان تماس بگیرید.
گیر کردن غذا بین دندان‌ها
اگر گیر کردن غذا در بین دندان‌هایتان بیشتر شده، این وضعیت می‌تواند به تجمع باکتری‌ها، تولید اسید و نهایتا پوسیدگی دندان منجر شود. با پیشروی پوسیدگی، غذای بیشتری در این بین گیر می‌کند و این سیکل مخرب ادامه پیدا می‌کند.
پوسیدگی دندان در زیر روکش دندان
پوسیدگی در نتیجه غذای مانده در بین دندان و رشد باکتری در این بستر ایجاد می‌شود. باکتری‌های مخرب که از مواد غذایی شیرین تغذیه می‌کنند، باعث تولید اسید و تخریب مینا می‌شوند. بنابراین ایجاد حفره در دندان به عنوان پوسیدگی دندان شناخته می‌شود. در واقع قرار است که با نصب روکش دندان از رشد باکتری بر روی دندان جلوگیری شود، اما در هر صورت مینای دندان با وجود بعضی شرایط خاص، مستعد بروز حفرات و پوسیدگی خواهد بود و نصب روکش یا تاج دندان با زنده بودن دندانتان در زیر آن، منافات ندارد. در اینجا می خواهیم به دلایل احتمالی بروز پوسیدگی دندان در زیر روکش دندان بپردازیم:
پوسیدگی لبه‌های روکش دندان
شاید بخشی از دندان در طول تقاطع لبه روکش و خط لثه، مشخص شود که این مشکل عمدتا در بین افرادی دیده می شود که از بالارفتگی یا بیماری لثه رنج می‌برند. باقی مانده ذرات غذا در این فاصله می‌تواند باعث تخریب مینا در زیر روکش دندان شود.
خرابی روکش دندان
ماندگاری روکش دندان با توجه به جنس ماده سازنده می‌تواند از 10 تا 25 سال باشد. اگرچه آنها قوی هستند اما، به خصوص در دندان های آسیاب، شامل خرابی نیز می‌شوند؛ امکان لب پریدگی و ترک خوردگی در روکش‌های قدیمی وجود دارد و مشکلاتی مانند دندان قروچه شبانه نیز می‌تواند این موضوع را تسریع کند. در صورت وجود یک تروما یا آسیب دیدگی، حتی احتمال شکستگی روکش دندان نیز وجود دارد.
مشکل در عصب کشی
اگر پزشک نتواند همه بافت‌های پوسیده را در فرایند عصب کشی تخلیه کند، می‌تواند یک حفره بزرگتر را در زیر روکش دندان ایجاد کند. این مشکل معمولا بیشتر در دندان‌های آسیابی رخ می‌دهد که چند شاخه و بسیار نازک هستند.
نصب نامناسب روکش دندان
با نصب نامناسب روکش یا عدم تطابق میان شکل دندان و روکش، فاصله‌ای در این بین ایجاد می‌شود که زمینه رشد باکتری‌ها را فراهم می‌کند.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
باید با داشتن یک روتین مرتب مسواک و نخ کشیدن، به رفع پلاک و نظافت روکش دندان نیز مانند دندان طبیعی اهمیت دهید. اینکه مواد سازنده روکش دندان، آن را مستعد بروز پوسیدگی نمی‌کنند، به آن معنا نیست که از بروز پوسیدگی در دندان زیر آن نیز مستثنی است.
تشخیص
تشخیص وجود حفره و پوسیدگی در نواحی کوچک دشوار است و به این منظور می‌توان از تصاویر اشعه ایکس استفاده کرد. خرابی دندان یا وجود هرگونه آسیب دیدگی به تشخیص دندانپزشک بستگی دارد. دندانپزشک در مواردی می تواند وجود عفونت را در همان مراحل اولیه تشخیص دهد، اما بعضی از موارد هم به معاینه دقیق وضعیت بستگی دارد. روش درمان بعد از مثبت بودن تشخیص وجود عفونت و با توجه به شدت مشکل تعیین خواهد شد. از این روشها می توان به درمان های خانگی و در موارد شدید به کشیدن و ایمپلنت دندان اشاره کرد.
درمان
شاید بتوان حفرات ایجاد شده در لبه های روکش دندان که خیلی عمیق نباشد را با روشهای معمول پر کردن دندان، ترمیم کرد. در خیلی از موارد لازم است تا روکش دندان برداشته شده، حفره زیر روکش پر شود و یک روکش جدید بر روی آن قرار بگیرد. دندانپزشک در صورت وخامت این مشکل، فرد را به یک متخصص پروتز دندان معرفی می کند.
گاهی اوقات نصب روکش دندان الزاما به معنای عصب کشی نیست و حفره ایجاد شده به تازگی به محوطه پالپ رسیده و باید به فکر عصب کشی آن باشید. دندان پزشک یا متخصص ریشه می تواند روکش دندان را بکند و بعد از تمیز کردن عفونت ریشه، دندان را پر کرده و یک روکش جدید بر روی آن نصب کند.
شاید در مواردی لازم باشد تا تحت عصب کشی مجدد قرار بگیرید و بخشی از بافت پوسیده باقی‌مانده که در جلسه اول درمان در دندان باقی مانده بود، خارج و با نصب یک روکش جدید، روی آن را بپوشانید.
اگر پوسیدگی ایجاد شده منجر به تخریب بخش بزرگی از دندان زیر روکش دندان شود، شاید لازم باشد که آن را بکشید. کشیدن دندان، مشکل وجود حفره را حل می کند، اما خالی ماندن جای یک دندان می تواند با مشکلاتی مثل جابجایی دندان ها و تغییر شکل فک همراه شود. می توان از دندان مصنوعی، بریج دندان یا ایمپلنت دندان برای پر کردن این فضای خالی استفاده کرد.
پیشگیری از پوسیدگی دندان زیر روکش دندان
برای پیشگیری از بروز حفره در زیر و اطراف لبه های روکش دندان، آن را بعد از هر وعده (یا حداقل دو بار در روز) تمیز کنید. با توجه به امکان بروز پوسیدگی در دندان طبیعی، حتما باید هرروز بین دندان‌هایتان را نخ بکشید تا با تجمع ذرات غذا، زمینه تولید باکتری ایجاد نشود.
خود مواد سازنده روکش دندان پوسیده نمی شود اما دندان زیر آن مستعد حملات باکتریایی است. پوسیدگی دندان در نتیجه تجمع و رشد باکتری ناشی از عدم نظافت کافی دهان و دندان است. با تجزیه کربوهیدرات و ذرات غذایی توسط اسیدهای موجود در دهان، یک لایه پلاک بر روی دندان تشکیل می شود.
این اسید می توان مینای دندان را تخریب کند و حفرات دندانی را ایجاد کند. همانطور که می بینید، اقدامات پیشگیرانه به قطع منبع تامین انرژی باکتری ها مرتبط است. نظافت دهان بعد از هر وعده غذایی و مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم و پرپروتروئین، به حفظ سلامت و رفع احتمال بروز پوسیدگی دندان زیر روکش کمک می کند.
بیماران بعد از نصب روکش نیز باید به طور مرتب به دندانپزشکشان مراجعه کنند و وضعیت دندان زیر روکش را با گرفتن تصاویر اشعه ایکس، بررسی کنید. در این صورت می توانید بروز پوسیدگی دندان را در همان مراحل اولیه تشکیل، تشخیص دهید و آسیب های ناشی از آن را به کمترین میزان خود تقلیل دهید. در اکثر موارد می توان حفرات کوچک زیر روکش دندان را با موفقیت، پر کرد و جلوی خطرات احتمالی را گرفت. در اینجا می خواهیم به چند نکته کمکی دیگر نیز اشاره کنیم:
- از جویدن مواد غیرخوراکی مثل خودکار خودداری کنید.
- از خوردن مواد غذایی و نوشیدنی های رنگی مثل قهوه و شراب پرهیز کنید.
- حداقل یک بار در سال به دیدن دندانپزشکتان بروید.
- بهتر است هر شش ماه یکبار برای انجام پاکسازی های دوره ای به متخصص بهداشت دهان و دندان مراجعه کنید.
هزینه درمان پوسیدگی زیر روکش دندان
هزینه درمان این مشکل برای هر بیمار، متفاوت خواهد بود. عامل اصلی تعیین کننده هزینه درمان می تواند شدت مشکل و میزان تلاش مورد نیاز برای درمان است و هرچه روش درمان تهاجمی تر باشد، هزینه درمان نیز بالاتر خواهد بود. از فاکتورهای موثر دیگر می‌توان به هزینه ویزیت پزشک، هزینه‌های مرکز درمانی و مواد استفاده شده برای ساخت روکش اشاره کرد.
نکات پایانی
روکش دندان را قطعا می‌توان یکی از بهترین گزینه‌ها برای داشتن یک لبخند درخشان، دندان های مرتب و رفع بسیاری از مشکلات موجود در دندان ها است. اگرچه می توان از مزایای محافظتی روکش دندان استفاده کرد، اما باید با رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان به حفظ سلامت آن کمک کرد و در غیراینصورت باید منتظر مشکلات احتمالی ناشی از آن باشید. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و رژیم غذایی ناسالم به پوسیدگی دندان و آسیب دیدگی روکش دندان کمک می کند. بنابراین، بهتر است دو مرتبه در روز مسواک بزنید، هر روز نخ دندان بکشید و به طور مرتب نیز برای بررسی وضعیت دندان هایتان، به دندانپزشکتان مراجعه کنید. بعلاوه می توانید با خودداری از خوردن مواد غذایی و نوشیدنی‌های شیرین و ترش، به سلامت بیشتر روکش دندان کمک کنید.
سوالات متداول
آیا امکان ایجاد حفره در دندان زیر روکش دندان وجود دارد؟
بله؛ اگر مراقبت سلامت و بهداشت دهان و دندانتان نباشید، امکان بروز حفره و پوسیدگی اطراف روکش و دندان زیر روکش وجود دارد.
در صورت پوسیدگی دندان زیر روکش، چی می‌شود؟
احتمالا لازم خواهد بود تا دندانپزشک برای درمان و رفع پوسیدگی دندان، روکش آن را جدا کند. اگر بتوان پوسیدگی دندان را درمان کرد، روکش آن تعویض خواهد شد، اما در صورت عدم امکان درمان پوسیدگی زیر روکش دندان، ممکن است به روشهای دیگری برای بازیابی لبخندتان نیاز داشته باشید و یکی از آنها حتی شاید کشیدن دندان باشد.
آیا می‌توان روی یک دندان پوسیده، روکش نصب کرد؟
اگرچه شاید بتوان برای بعضی از دندان های پوسیده بتوان از روکش دندان استفاده کرد، اما در هر صورت بهتر است که پوسیدگی دندان را قبل از نصب روکش، درمان کنید.
آیا می‌توان پوسیدگی زیر روکش دندان را درمان کرد؟
بله؛ روش درمان پوسیدگی زیر تاج دندان با توجه به شدت مشکل تعیین می شود اما همیشه راهی برای درمان پوسیدگی وجود دارد. بااینحال اگر لازم بود که دندان کشیده شود و یا دندان باقی مانده برای نصب روکش دندان کافی نباشد، ممکن است لازم باشد که از روشهای دیگر استفاده کنید.
معمولا هر چند وقت یکبار باید روکش دندان را عوض کرد؟
نصب روکش توسط یک دندانپزشک مجرب و ماهر می تواند یک دوره طولانی آسودگی خاطر را برای بیمار به همراه بیاورد. اگرچه یک درمان همیشگی نیست، اما با مراقبت مناسب می‌توانید تا حداقل بیش از 10 سال از آن استفاده کنید.
چرا روکش دندان بو می‌دهد؟
بوی بدی که به نظر از دندان و لثه اطراف روکش دندان می آید، می تواند نشانه‌ای از پوسیدگی دندان، بیماری لثه و بهداشت ضعیف دهان و دندان باشد که با بوی بد دهان همراه می‌شود.
