روکش دندان پوششی مصنوعی است که تمام دندان را دربرمی‌گیرد و غالباً زمانی از آن استفاده می‌شود که دندان آن‌قدر آسیب دیده باشد که نتواند بدون کمک و روکش دوام بیاورد، درعین‌حال هنوز به قدری عملکرد داشته باشد که کشیدنش ضروری نباشد. اگرچه روکش دندان محکم و مقاوم است، باز هم ممکن است صدمه ببیند؛ دندان زیر روکش نیز همچنان مانند یک دندان عادی رفتار می‌کند و مستعد ابتلا به عفونت و عوارض مختلف است. درمان‌هایی خانگی برای کمک به تخفیف درد و تحریک وجود دارد، اما اگر دندان روکش‌شده عفونت کرده باشد، چاره‌ای جز مراجعه به دندانپزشک وجود ندارد.
علت عفونت دندان روکش شده
اگرچه روکش دندان را می‌پوشاند، روکش داشتن دندان به معنای محافظت کامل از آن در برابر باکتری‌های مضر دهان، ذرات غذا و پلاک نیست. به‌علاوه دندان قبل از روکش شدن تراش داده می‌شود و به همین دلیل دندان طبیعی در برابر عامل‌های خارجی حساس‌تر هم می‌شود. عامل‌های زیر باعث پوسیدگی دندان زیر روکش می‌شود:
- اگر روکش به درستی روی دندان چسبانده نشده باشد، تمام دندان طبیعی را پوشش نمی‌دهد. در نتیجه شیارهای کوچکی باقی می‌ماند که به محل جمع شدن مواد مضر تبدیل می‌شود و دندان روکش‌شده را در برابر پوسیدگی آسیب‌پذیر می‌کند؛
- کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان به این معناست که پلاک و باکتری‌های مضر دهان به‌طور مرتب از محیط دهان خارج نمی‌شوند و درنتیجه مشکلات دهان و دندان ایجاد می‌شود و
- مصرف داروهایی که باعث خشکی دهان می‌شود و ابتلا به اختلال‌های خودایمنی مقابله با عارضه‌هایی مانند بیماری لثه را سخت‌تر می‌کند.
علائم عفونت دندان روکش شده
موارد زیر می‌تواند نشانه عفونت کردن دندان روکش شده باشد:
- قرمز شدن محل چسباندن روکش یا دور آن؛
- ورم کردن لثه‌ها یا فک دور ناحیه روکش‌شده؛
- حساسیت به لمس یا درد دور روکش؛
- حرارت غیرعادی که آن را فقط در یک ناحیه از دهان حس کنید و ارتباطی با به تازگی خوردن غذا یا نوشیدنی داغ نداشته باشد؛
- ترشح یا نشت مایع شفاف، مایل به زرد یا مایل به سبزی از دور روکش؛
- تب؛
- ورم کردن غدد گردن: برآمدگی‌های کنار گردن و
- بوی غیرعادی دور روکش یا بدبو شدن شدید دهان به دلیل باکتری‌هایی که گازهای بدبو تولید می‌کنند. در صورت مواجهه با هر یک از این علائم فوراً برای گرفتن وقت عصب‌کشی با دندانپزشک تماس بگیرید.
چنانچه دچار هر کدام از نشانه‌ها یا علائم فوق شدید، فوراً با دندانپزشک تماس بگیرید. اگر دندان پس از درمان عارضه قابل‌نجات دادن باشد، می‌توان روکش را تعویض کرد. اگر نتوان ساختار دندان را ترمیم کرد، دندانپزشک روش‌های دیگری را برای بازیابی لبخندی زیبا توصیه می‌کند که عموماً شامل کشیدن دندان، کاشت ایمپلنت، بریج یا حتی دندان مصنوعی می‌شود.
درمان عفونت دندان روکش شده
وقتی دندان روکش شده عفونت می‌کند، برداشتن روکش اولین مرحله برای درمان عفونت است، مگر آن‌که بتوان مشکل را با مداخله زودهنگام و درمان دارویی ساده برطرف کرد. درمان با هدف از بین بردن عفونت انجام می‌شود. روش‌های زیر برای درمان عفونت ریشه دندان روکش‌شده به کار برده می‌شود:
- تجویز آنتی‌بیوتیک: اگر عفونت محدود به ناحیه آبسه باشد، ممکن است به آنتی‌بیوتیک نیاز نداشته باشید. اما اگر عفونت به دندان مجاور، فک یا ناحیه‌های دیگر سرایت کرده باشد، دندانپزشک احتمالاً برای جلوگیری از بیشتر پخش شدن عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. همچنین در صورت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن بیمار نیز آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود؛
- باز کردن (بریدن) آبسه و تخلیه آن: دندانپزشک برش کوچکی روی آبسه می‌زند و چرک درون آبسه را تخلیه می‌کند. سپس ناحیه را با محلول آب نمک (سالین) شستشو می‌دهد. گاهی اوقات دندانپزشک درن لاستیکی کوچکی را کار می‌گذارد تا ناحیه عفونی باز بماند و ورم با خارج شدن چرک کمتر شود؛
- عصب‌کشی: عصب‌کشی یا درمان ریشه برای از بین بردن عفونت و حفظ دندان انجام می‌شود. دندانپزشک دندان را با دریل سوراخ می‌کند، پالپ یا بافت مرکزی آسیب‌دیده را برمی‌دارد و چرک آبسه را تخلیه می‌کند. سپس اتاق پالپ و کانال‌های ریشه را پر و مهر و موم می‌کند. دندان دوباره روکش می‌شود تا قوی‌تر بشود، به‌خصوص اگر دندان عصب‌کشی شده از دندان‌های عقب دهان باشد. اگر از دندان ترمیم‌شده به خوبی مراقبت کنید، دندان می‌تواند تا پایان عمر در دهان‌تان باقی بماند و
- کشیدن دندان عفونی: اگر نتوان دندان عفونت کرده را حفظ کرد، دندانپزشک دندان را می‌کشد و آبسه را تخلیه می‌کند تا عفونت از بین برود. برای پر کردن جای خالی دندان کشیده شده و بازیابی زیبایی لبخند می‌توان از ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی استفاده کرد.
ناگفته نماند که در اکثر موارد لازم است روکش قدیمی برداشته شود و روکش جدیدی پس از درمان برای دندان تهیه شود، چرا که روکش قبلی عموماً برای شکل جدید دندان مناسب و اندازه نیست. اگر عفونت در حد زیادی پخش شده و به دندان‌های دیگر هم آسیب زده باشد، روکش دیگر گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود و درمان جدیدی که عموماً کشیدن دندان است، توصیه می‌شود.
درمان‌های خانگی عفونت دندان روکش شده
وقتی باکتری‌ها به مرکز دندان می‌رسند و دندان عفونت می‌کند، چرک در دندان جمع می‌شود. چرک جمع‌شده در دندان ورم می‌کند و در نتیجه دندان درد شروع می‌شود.
اگر عفونت را درمان نکنید، ممکن است در لثه‌ها و استخوان دهان پخش شود. آبسه دندان باید توسط دندانپزشک درمان شود، البته به کمک چند درمان خانگی می‌توان ناراحتی ناشی از عفونت را برطرف کرد تا وقت مراجعه به دندانپزشک و انجام درمان مناسب برسد. متداول‌ترین درمان‌های خانگی عفونت دندان را در این بخش برای‌تان توضیح می‌دهیم.
- شستشو با آب نمک: شستشوی دهان با آب نمک ناراحتی ناشی از آبسه دندان را موقتاً کاهش می‌دهد. دهان‌شویه آب نمک درمان ساده و در دسترسی است که لثه‌ها را سالم نگه می‌دارد و برای التیام یافتن زخم مفید است. برای تهیه محلول آب نمک نصف قاشق چایخوری نمک را در نصف فنجان آب گرم حل کنید. سپس محلول آب نمک را حداقل دو دقیقه در دهان‌تان بچرخانید. این کار را سه بار در روز تکرار کنید. (Source)
- سیر: سیر درمان خانگی مؤثری است که باکتری‌ها را از بین می‌برد و درد را کاهش می‌دهد. یک بوته سیر تازه را له کنید تا به شکل خمیر دربیاید. سپس خمیر سیر را چند بار در روز روی موضع دردناک بگذارید. (Source)
- ژل آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا تحریک و سوزش پوست را برطرف می‌کند و به بهبود بریدگی‌ها یا سوختگی‌ها کمک می‌کند. ژل آلوئه‌ورا به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌باکتریال می‌تواند درد ناشی از آبسه دندان را برطرف کند. زدن ژل آلوئه‌ورا به لثه یا دندان عفونت‌کرده درد را فوراً تسکین می‌دهد و با عفونت مقابله می‌کند. (Source)
پیشگیری از پوسیدگی دندان روکش شده
چون ترمیم دندان می‌تواند محلی برای تجمع پلاک باشد، اکثر ترمیم‌ها به مراقبت ویژه‌ای نیاز دارند. بیماران قبل از انتخاب یک درمان زیبایی مانند روکش، باید تمایل داشته باشند که به خوبی از آن مراقبت کنند. دندان قبل از روکش شدن تراش داده می‌شود تا فضا برای جای‌گذاری روکش فراهم شود، بنابراین طبیعی است که دندان روکش‌شده حساس‌تر و بیشتر مستعد آسیب‌دیدگی شود.
رادیوگرافی معمول دندان
رادیوگرافی ابزار ارزشمندی برای دندانپزشکان است. دندانپزشکان از روی عکس رادیوگرافی متوجه می‌شوند که چه اتفاقی زیر سطح روکش در حال رخ دادن است. دندانپزشکان غالباً می‌توانند پوسیدگی دور روکش را در مراحل اولیه در عکس رادیوگرافی در ویزیت معمول دندانپزشکی تشخیص بدهند. سایه تیره دور لبه روکش معمولاً نخستین نشانه‌ای است که لزوم توجه بیشتر به دندان را نشان می‌دهد. اگر پوسیدگی در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان کم‌تهاجمی‌تری را می‌توان انجام داد. عکس رادیوگرافی باید به‌طور منظم گرفته شود و طرح درمان با توجه به نیازهای بیمار تهیه شود. بیماران با دندان‌های روکش‌شده باید عکس رادیوگرافی را در فواصل کوتاه‌تر بگیرند.
اهتمام در رعایت بهداشت دهان و دندان
هرچند مسواک زدن و کشیدن نخ دندان برای همه مهم است، رعایت بهداشت دهان و دندان برای افراد دارای روکش دندان اهمیتی دوچندان می‌یابد. چون لبه روکش در برابر پوسیدگی آسیب‌پذیر است، باید آن را با مراقبت ویژه‌ای تمیز نگه داشت. بیماران باید دندان‌های‌شان را پس از هر وعده غذایی یا حداقل دو بار در روز مسواک بزنند. چون پوسیدگی دندان غالباً از بین دندان‌ها شروع می‌شود، کشیدن نخ دندان عادت مهمی برای تمام بیماران است که در صورت وجود ترمیم‌هایی مانند روکش مهم‌تر هم می‌شود. محصولات کمک‌کننده به رعایت بهداشت دهان و دهان مانند دهان‌شویه و واتر فلاسر نیز برای عاری از پلاک نگه داشتن محیط دهان مفیداند.
تغییر رژیم غذایی
اکثر بیماران می‌دانند که مواد غذایی قندی عامل اصلی پوسیدگی دندان است. اما شاید بسیاری ندانند که بافت غذا نیز به همین اندازه مهم است. غذاهای چسبناکی که دور لبه‌های روکش جمع می‌شود، می‌تواند به دندان آسیب بزند. اسید و قند در اثر تجزیه شدن غذا روی دندان آزاد می‌شود. بنابراین بیماران باید غذاهایی را انتخاب کنند که باقی‌مانده یا فیلمی را روی دندان به‌جا نمی‌گذارد. نوشیدنی‌های قندی نیز برای سلامت دندان‌ها مضراند، چون دهان را در معرض مایعی اسیدی قرار می‌دهند.
هزینه درمان عفونت دندان روکش شده
هزینه درمان عفونت دندان روکش شده ثابت نیست و به عامل‌هایی مانند شدت عفونت، محل دندان عفونی، روش درمان انتخابی، حق‌الزحمه پزشک، هزینه‌های کلینیک و … بستگی دارد. دندانپزشک در جلسه معاینه وضعیت دندان را مشخص و بهترین روش درمان را انتخاب می‌کند، سپس برآورد دقیقی از هزینه درمان را اعلام می‌کند.
جمع‌بندی
روکش دندان برای برطرف کردن بسیاری از مشکلات، از محافظت از دندان آسیب‌دیده در برابر صدمات بیشتر گرفته تا بازیابی ظاهر طبیعی دندان کاربرد دارد. درهرحال این بخش اضافی محکم صرفاً یک روکش است و دندان زیر آن طبق معمول مستعد آسیب‌دیدگی است، در واقع اگر به خوبی از روکش مراقبت نکنید، دندان روکش‌شده بیش از حد عادی در معرض خطر عفونت و آسیب‌دیدگی قرار دارد.
چنانچه دندان روکش شده عفونت کند، احتمالاً دندانپزشک مجبور می‌شود روکش را بردارد، مشکل را درمان کند و سپس اگر دندان هنوز بتواند روکش را نگه دارد، آن را دوباره روکش کند. امکان روکش کردن مجدد دندان یا لزوم انجام درمان دیگر به شدت آسیب‌دیدگی دندان بستگی دارد، چون گاهی اوقات برای جلوگیری از وارد شدن آسیب بیشتر و جدی‌تر به سلامت بیمار، چاره‌ای جز کشیدن دندان باقی نمی‌ماند.
پرسش‌های پرتکرار
ممکن است دندان زیر روکش عفونت کند؟
بله، روکش در اصل پوششی مصنوعی است که تمام دندان را دربرمی‌گیرد و اگر در رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت از دندان‌تان کوتاهی کنید، چون دندان زیر روکش هنوز زنده است، ممکن است عفونت کند.
روکش باید برای درمان برداشته شود؟
بله، اگر دندان عفونت کرده باشد، دندانپزشک روکش را برمی‌دارد، عفونت را درمان می‌کند و سپس روکش دیگری روی دندان می‌گذارد. البته اگر آسیب دندان شدید باشد، درمان دیگری مانند بریج یا ایمپلنت به‌جای روکش توصیه می‌شود.
روکش کردن دندان عمل دردناکی است؟
خیر، اکثر بیماران هیچ دردی حس نمی‌کنند یا دردشان بسیار خفیف است. می‌توان قبل از درمان از بی‌حسی موضعی استفاده کرد تا هیچ چیزی در طول درمان حس نکنید. درهرحال ممکن است دندان‌تان تا چند روز کمی دردناک باشد.
آیا باید بین دندان‌های روکش‌شده نخ بکشم؟
بله، انتهای روکش دندان آسیب‌پذیر است و به همین دلیل کشیدن نخ دندان باید بخش بسیار مهمی از برنامه مراقبت روزانه‌تان باشد. وقتی پلاک بین دندان‌ها جمع می‌شود، باکتری‌ها می‌توانند از آن تغذیه کنند و مینای نمایان از لبه روکش را از بین ببرند. چون روکش دندان را پوشش می‌دهد، ممکن است تا زمان گسترده شدن پوسیدگی اصلاً متوجه خراب شدن دندان‌تان نشوید.
دندانپزشک از کجا متوجه عفونت کردن دندان می‌شود؟
دندانپزشک علاوه بر آن‌که دندان و بافت اطرافش را معاینه و وجود نشانه‌های عفونت را بررسی می‌کند، دستور رادیوگرافی نیز می‌دهد. عکس رادیوگرافی به تعیین منشأ بیماری دامن‌زننده به عفونت کمک می‌کند. همچنین عکس رادیوگرافی نشان می‌دهد که آیا عفونت پخش شده و به ناحیه‌های دیگر آسیب زده است یا خیر.
آیا عفونت دندان می‌تواند به مغز آسیب بزند؟
ممکن است در اثر آبسه دندان به مننژیت مبتلا شوید. این عارضه کشنده زمانی بروز می‌یابد که غشاهای نزدیک نخاع و مغز ملتهب شوند. این عفونت باکتریایی ممکن است در جریان خون و اطراف مغز و نخاع پخش شود. درمان مننژیت به بستری شدن طولانی‌مدت نیاز دارد.
اگر عفونت دندان در فک پخش شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
ورم کردن صورت، گونه یا گردنی که می‌تواند به اختلال در بلع یا تنفس منجر شود. غدد لنفاوی زیر فک یا گردن نیز متورم و به لمس حساس می‌شود. دهان بدبو می‌شود. اگر آبسه پاره شود، ناگهان مایع شور بدبو یا بدمزه‌ای را در دهان‌تان حس می‌کنید.
عفونت دندان در عکس رادیوگرافی دیده می‌شود؟
عکس رادیوگرافی دندان دردناک به تشخیص آبسه کمک می‌کند. همچنین دندانپزشک از روی عکس رادیوگرافی متوجه می‌شود که آیا عفونت پخش شده و آبسه را در ناحیه‌های دیگر ایجاد کرده است یا خیر.
