هنگامی که یک یا چند دندان خود را از دست می‌دهید، زندگی روزمره شما دستخوش تغییراتی می‌شود؛ برای مثال جویدن برایتان دشوار می‌شود، ممکن است در صحبت کردن مشکل داشته باشید و حتی کمتر لبخند بزنید چون شاید خجالت می‌کشید و این موضوع بر عزت نفس و اعتماد به نفس شما تاثیر بگذارد. اما خوشبختانه امروزه روش‌های مختلفی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته وجود دارند، مانند پروتزهای جزئی، کامل، متحرک یا ثابت، بریج‌های دندانی و ایمپلنت‌های دندانی. در حالی که همه این موارد، به یک شکل عمل می‌کنند – یعنی جایگزینی برای دندان از دست رفته هستند – تفاوت‌های عمده‌ای با یکدیگر دارند. در اینجا، نگاهی به انواع پروتز خواهیم انداخت و تفاوت آن‌ها با ایمپلنت‌های دندانی و مزایای هر یک را بررسی خواهیم کرد.
ایمپلنت‌های دندانی
یکی از روش‌های جایگزینی دندان از دست رفته، ایمپلنت دندان است. ایمپلنت در اصل یک نوع پروتز است، اما معمولاً به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد و ماهیت مستقل آن از سایر پروتزها جدا می‌شود. ایمپلنت دندانی در استخوان فک قرار داده می‌شود و با تشکیل مواد استخوانی جدید در اطراف آن در جای خود محکم نگه داشته می‌شود.
یک مطالعه 3 ساله در مجله پزشکی بالینی منتشر شده در سال 2019 نشان می‌دهد که ایمپلنت‌ها معمولا جایگزینهای بادوامی هستند که می‌توانند تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی داشته باشند. لازم به ذکر است که نصب ایمپلنت دندان شامل مراحل متعددی است که چندین ماه قبل از اتمام درمان طول می‌کشد و در انتهای پروسه آن، روکش (تاج)، بر روی این ایمپلنت نصب می‌شود تا آن را شبیه دندان‌های طبیعی‌تان کند.
پروتز دندانی
اصطلاح پروتز دندان، اغلب به دندان مصنوعی اعم از جزئی یا کامل و یا انواع ثابت و متحرک دلالت دارد. با این حال، این پروتزها، تنها نوع پروتزهایی نیستند که می‌توانید جایگزین دندان‌های طبیعی خود کنید.
انواع مختلفی از پروتزهای متحرک دندانی مدرن وجود دارند، که عبارتند از:
- پلاک کامل (پروتز کامل)
- پروتز پارشیال
- پروتز قلاب دار
پروتزهای غیر متحرک نیز چندین نوع هستند:
- بریج‌های مصنوعی: این نوع می‌تواند بریج‌های سنتی باشد که پس از اصلاح، روی دندان‌های مجاور شما اعمال می‌شود یا رزینی باشد که از چسب رزین برای نصب آن استفاده می‌شود.
- روکش‌های دندانی
اگر سطح بزرگی از دندان آسیب‌دیده باشد، یا به طور کامل شکسته باشد، می‌توان آن را با روکش (جزئی یا کامل) جایگزین کرد تا عملکرد دندان را دوباره به آن برگرداند. در مورد دندان از دست رفته نیز می‌توان این مشکل را با پروتزهایی مانند بریج یا ایمپلنت دندان (که خود نوعی پروتز است) درمان کرد.
همانطور که اشاره کردیم، بریج، می‌تواند سنتی باشد یا از رزینی باشد که برای استفاده از آن نیازی به تراش دندان نیست و با رزین به دندان‌های مجاور متصل می‌شود.
ایمپلنت و پروتز، چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
در حالی که ایمپلنت‌ها را می‌توان نوعی پروتز نیز در نظر گرفت، تفاوت‌های عمده‌ای بین ایمپلنت‌های دندانی و سایر انواع پروتزهای دندانی وجود دارند. در زیر، تفاوت‌های این دو را با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم:
مقایسه معایب
در حالی که پروتزهای دندانی اثرات مفید زیادی دارند، عوارض و جنبه‌های منفی خود را نیز دارند:
- دائمی نیستند.
- ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شوند.
- ممکن است نگهداری آن‌ها سخت باشد.
- می‌توانند باعث تحریک شوند.
- می‌توانند منجر به عفونت لثه شوند.
- در مقایسه با ایمپلنت مقرون به صرفه نیستند.
درست مانند هر روش درمانی دیگری، ایمپلنت دندان نیز عوارض احتمالی خاص خود را دارد که در زیر ذکر شده است. حتی اگر هیچ یک از عوارض احتمالی زیر را در نظر نگیرید، باز هم این موارد ممکن است رخ دهند:
- آسیب به دندان‌های طبیعی اطراف در هنگام کاشت ایمپلنت
- آسیب به بافت‌های اطراف در حین جراحی، مانند آسیب به سینوس‌ها
- آسیب حین جراحی (به عنوان مثال، شکستگی استخوان فک)
- عملکرد ناکافی، مانند احساس اینکه دندان‌ها به خوبی رو هم چفت نمی‌شوند
- احساس لق شدن دندان در محل ایمپلنت، ناشی از شل شدن پیچ اباتمنت
- شکست بدنه ایمپلنت (شلی بدنه ایمپلنت)
- بی‌حسی پس از جراحی به دلیل صدمه یا آسیب عصبی
مقایسه مواد
پروتزها معمولاً از مواد اکریلیک، رزین و سرامیک ساخته می‌شوند تا سبک باشند و تا حد امکان روی دندان‌های طبیعی که به آن چسبیده‌اند، تأثیر بگذارند. این واقعیت منجر به احتمال آسیب بیشتر و سرعت سایش و پارگی سریع‌تر می‌شود. ایمپلنت‌ها معمولاً از تیتانیوم ساخته می‌شوند، ماده‌ای بسیار زیست سازگار، مقاوم در برابر مواد شیمیایی و سبک وزن. علاوه‌براین، پس از چند ماه، تیتانیوم به استخوان اجازه می‌دهد تا در اطراف خود رشد کند، که به آن یکپارچگی Osseo می‌گویند. جنس پروتز روی ایمپلنت‌ها می‌تواند زیرکونیوم، تیتانیوم، پالادیوم طلا و کروم کبالت باشد.
مقایسه زیبایی شناختی
در سطوح زیبایی شناختی، پروتز ثابت و ایمپلنت به خوبی به نیازهای زیبایی شناختی بیمار پاسخ می‌دهند، اگرچه پیشرفت در تکنیک‌ها و مواد ایمپلنتولوژی باعث می‌شود که دندان‌ها بیشتر شبیه دندان‌های طبیعی به نظر برسند. به طور کلی، پروتزهای دندانی در مقایسه با ایمپلنت‌های دندانی که با روکش کاور شده‌اند، زیبایی به مراتب بهتری ارائه می‌دهند.
مقایسه عملکرد
در سطح عملکردی، ایمپلنت‌ها بسیار بهتر از پروتزها پاسخ می‌دهند، زیرا حرکت نمی‌کنند یا خطر افتادن ندارند، محکم‌تر و ایمن‌تر هستند. علاوه‌براین، با روش‌های کاشت پیشرفته، بیمار می‌تواند در یک روز غذا بخورد، بنوشد و زندگی عادی داشته باشد. از طرف دیگر پروتزها در مقایسه با ایمپلنت‌ها کارایی کمتری دارند. شما باید واقعا مراقب غذای مصرفی خود باشید، باید آن‌ها را برای تمیز کردن مناسب بردارید و آن‌ها نمی‌توانند همان فشاری را که ایمپلنت‌ها تحمل می‌کنند، تحمل کنند.
مقایسه تطبیقی
به عنوان یک قاعده کلی، داوطلبان نصب پروتز نسبت به داوطلبان ایمپلنت، به زمان سازگاری طولانی‌تری نیاز دارند. ایمپلنت‌ها مانند دندان‌های طبیعی عمل می‌کنند، در حالی که پروتز یک جسم خارجی است که نیاز است به آن عادت کنید. اگرچه هر مورد متفاوت است، زیرا تا حد زیادی به شرایط آناتومیکی استخوان فک و توانایی فرد برای سازگاری با تغییرات بستگی دارد.
مقایسه اثرگذاری روی سایر دندان‌ها
ایمپلنت‌ها مستقیماً روی استخوان فک قرار می‌گیرند، بنابراین به دندان‌های مجاور وابسته نیستند و به هیچ‌وجه روی آن‌ها فشار وارد نمی‌کنند یا بر آن‌ها تأثیر نمی‌گذارند. در عوض، پروتزها به دندان‌های مجاور متصل می‌شوند، بنابراین تعداد دندان‌های قابل تعویض از یک سو محدود می‌شود و از سوی دیگر نیاز به دندان‌های سالم وجود دارد. همین امر را می‌توان برای سایر پروتزهای دندانی مانند روکش‌ها، بریج‌ها، بریج‌های رزینی و غیره نیز مطرح کرد که همگی به دندان‌های مجاور فشار وارد می‌کنند و نیاز به حمایت دارند.
مراقبت‌های لازم و مقایسه زمان نقاهت
ایمپلنت‌ها، به دلیل دوران نقاهت بالای خود بدنام هستند (چون مراحل متعددی دارند)، با توجه به اینکه برش، بخیه و عوارض مشابهی خواهید داشت، دوره استراحت و مراقبت‌های بعد از آن در مقایسه با سایر روش‌ها، گسترده‌تر است. از طرف دیگر، پروتزها معمولاً به هیچ‌گونه دوران نقاهت معنی داری نیاز ندارند، با این حال، اگر می‌خواهید عمل شما موفقیت‌آمیز باشد، باید دستورالعمل‌های ایمنی و نکات مراقبتی پس از آن را دنبال کنید.
مقایسه طول عمر
هر دو مداخله نیاز به مراقبت و نگهداری کافی دارند، مانند بهداشت مناسب دندان و معاینات منظم. در بهترین شرایط، یک پروتز بین هشت تا دوازده سال دوام می‌آورد، در حالی که ایمپلنت‌ها در صورت مراقبت صحیح می‌توانند تا آخر عمر باقی بمانند. با این حال، باید توجه داشته باشید که قسمت قابل مشاهده ایمپلنت دندان شما – که به عنوان تاج یا روکش نیز شناخته می‌شود – دائمی نیست و پس از یک دهه یا بیشتر باید تعویض شود، مهم نیست که چقدر خوب از آن مراقبت کنید زیرا در هرصورت بعد از مدتی دچار ساییدگی و شکستگی می‌شوند.
مقایسه هزینه
در میان تمام درمان‌های ذکر شده برای دندان از دست رفته شما یا – یک دندان به شدت آسیب دیده غیرقابل ترمیم – ایمپلنت، ممکن است هزینه‌بر باشد. با این حال، باید توجه داشت که ایمپلنت‌ها، ماندگارترین نتایج را ارائه می‌دهند، بیشترین ثبات را دارند و قوی‌ترین بایت (توانایی جویدن) را ارائه می‌دهند. این درمان همچنین زمان‌برترین و پیچیده‌ترین شیوه موجود است، که توجیه کننده این است که چرا نسبت به همتایان خود هزینه بیشتری دارد.
پروتزها، روکش‌ها و بریج‌ها احتمالاً در مقایسه با ایمپلنت دندانی هزینه کمتری خواهند داشت، با این حال، از آنجایی که به نگهداری و تعویض منظم‌تری نیاز دارند، می‌توانند در دراز مدت گزینه گران‌تری باشند. بنابراین، قبل از شروع درمان دندان‌های از دست رفته خود با دندانپزشک خود مشورت کنید زیرا وی می‌تواند تخمین دقیقی بر اساس میزان کار مورد نیاز و نوع پروتز مناسب برای درمان شما ارائه دهند.
سخنان پایانی
از دست دادن یک یا چند دندان، دیگر مشکل بزرگی نیست. راه‌هایی برای درمان این نقص و داشتن لبخندی سالم و زیبا وجود دارند. پروتزهای دندانی، قطعاتی هستند که به طور خاص برای رفع این مشکل طراحی شده‌اند. آن‌ها از دندان مصنوعی، بریج، تاج، روکش و البته ایمپلنت دندان تشکیل شده‌اند. به نظر می‌رسد ایمپلنت‌های دندانی، قوی‌ترین گزینه درمانی با بالاترین سطح طول عمر باشند. در حالی که ایمپلنت‌ها خود نوعی پروتز دندان هستند، به دلیل ماهیت و ویژگی‌های منحصر به فردشان معمولا به طور جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرند. تصمیم‌گیری در مورد بهترین گزینه ممکن برای مسائل دندانی توسط دندانپزشک شما پس از معاینه کامل و تجزیه و تحلیل شیوه‌های درمانی موجود، اتخاذ می‌شود.
سوالات متداول
پروتز دندان چیست؟
پروتزهای دندانی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته و اطمینان از اینکه، به عنوان مثال، عملکرد جویدن شما به طور کامل بازیابی می‌شود، استفاده می‌شوند. به طور خلاصه، پروتز دندان را می‌توان “دندان مصنوعی” نیز نامید.
کدام پروتز برای من مناسب است؟
اینکه کدام نوع پروتز دندان برای شما مناسب است کاملاً به مورد فردی شما بستگی دارد. آیا برای ظاهر و راحتی ارزش بیشتری قائل هستید تا هزینه؟ پس ایمپلنت احتمالا بهترین راه حل برای شماست. در کل، اولویت‌های خود را بسنجید و مشاوره جامع دریافت کنید.
آیا آلرژی و عوارض قبلی روی درمان دندان تاثیر می‌گذارد؟
در طول مشاوره، نه تنها از انواع پروتزهای دندانی و روش، هزینه‌ها و خطرات درمان مطلع خواهید شد، بلکه باید پاسخ سوالات خود را بگیرید. تمامی شرایط سابق خود را باید در نظر بگیرید، زیرا این موارد می‌تواند بر مناسب بودن انواع مختلف پروتزها برای شما تأثیر بگذارد. معمولاً هیچ بیماری مانع درمان نمی‌شود، اما می‌تواند درمان را پیچیده‌تر، وقت‌گیر یا گران کند.
آیا نصب پروتز دردناک است؟
خیر. درمان‌ها همگی بدون درد هستند، با این حال، ممکن است پس از درمان برای مدتی سطوح مختلفی از درد و ناراحتی – بسته به نوع پروتز شما – احساس شود.
آیا پروتزها گران هستند؟
در حالی که آن‌ها مطمئناً گران‌تر از درمان‌های ساده مانند سفید کردن یا پر کردن دندان هستند، اما وقتی طول عمر طولانی مدت آن‌ها را در نظر بگیرید، واقعاً گران نیستند.
