کودکان زیادی به دلیل عواملی مانند هیپودنشیا (عدم تشکیل مادرزادی یک یا چند دندان دائمی) یا تروما (هر نوع آسیب دیدگی و ضربه) ممکن است دندانهای خود را از دست بدهند. نبود دندان موجب اختلال در عملکرد دهان و دندان شده و منجر به عدم رشد طبیعی استخوان آلوئول (حفرههایی در فک) میشود و همچنین با ایجاد ظاهری ناخوشایند میتواند مانع رشد روانی-اجتماعی کودک خردسال شود.
با اینکه کاشت دندان به روش ایمپلنت یک تکنیک کاملاً بی خطر برای جایگزینی دندان از دست رفته در افراد بزرگسال است، اما این تکنیک تا قبل از سن خاصی در کودکان قابل اجرا نیست. چنانچه ایمپلنت دندان در دهان کودکانی که رشد فک آنها کامل نشده کاشته شود، به احتمال زیاد مانع رشد مناسب و صحیح سایر دندانهای کودک خواهد شد.
کاشت دندان برای کودکان
با اینکه ایمپلنت دندان روشی استاندارد جهت جایگزینی دندانهای از دست رفته برای افراد بزرگسال است، اما این روش برای کودکان گزینه مناسبی نیست. به این دلیل این روش گزینه مناسبی برای کودکان نیست که ایمپلنت دندانی را تنها میتوان در فک افرادی کاشت که رشد استخوان فک آنها کامل شده باشد.
کاشت ایمپلنت در فک کودکان میتواند مانع رشد کامل استخوان فک آنها شده و رشد سایر دندانهای کودک را نیز مختل سازد. ایمپلنتهای دندانی بطور مستقیم در استخوان فک کاشت شده و فاقد رباط پریودنتال هستند که همین امر موجب میشود ایمپلنتهای دندانی نتوانند به راحتی دندانهای طبیعی حرکت کنند.
حداقل سن برای کاشت ایمپلنت دندانی به شرح زیر است:
- حداقل 15 سال سن برای دختران.
- حداقل 17 سال سن برای پسران.
سن مجاز کاشت ایمپلنت دندانی بنا به جنسیت کودک متفاوت است، چرا که رشد استخوان فک در دختران معمولاً زودتر از پسران کامل میشود. در این سنین، به احتمال زیاد رشد استخوان فک به اتمام رسیده و یا حداقل به حدی رسیده که کاشت ایمپلنت دندانی تأثیر مخرب یا نامطلوبی برروی رشد آن نداشته باشد.
جایگزین ایمپلنت دندان برای کودکان
زمانی که یک فرد بزرگسال دندان دائمی خود را از دست میدهد، میتواند به روشهای مختلف اعم از ایمپلنت، روکش دندانی و سایر تکنیکها، دندان از دست رفته خود را جایگزین کند. اما گزینههای ترمیم و جایگزینی دندان از دست رفته در مورد کودکان متفاوت هستند. از اینرو، دندانپزشک نمیتواند ایمپلنت را در استخوان فک کودک کاشت کند، چرا که مانع از رویش دندان دائمی کودک میشود. اما میتوان از فضا نگهدارنده یا پروتزهای متحرک پارسیل در کودکان استفاده کرد.
پروتز پارسیل متحرک کودکان
پروتز پارسیل یکی از گزینههای جایگزینی دندان در کودکان است. این نوع پروتز متناسب با دهان کودک سفارشی سازی میشود. این پروتزها عمدتاً از مواد اکریلیک ساخته میشوند. برخی از انواع آنها نیز ممکن است برای استحکام بیشتر دارای گیره یا پایه فلزی باشند. این پروتزها دارای دندانهای مصنوعی برروی آن هستند که شباهت زیادی به دندانهای طبیعی دارند.
پروتز پارسیل کودکان مشابه دندان مصنوعی افراد بزرگسال بوده، اما با این حال، بر خلاف دندان مصنوعی بزرگسالان که یک راه حل دائمی است، پروتز پارسیل کودکان تنها چند سال ماندگاری و دوام خواهد داشت. این پروتزها طراحی سادهتری نیز نسبت به پروتزهای سنتی دارند که همین امر هزینه ساخت آنها را مقرون بصرفهتر میسازد. این بدان معناست که استفاده از این پروتزها از حیث هزینه برای بیماران بصرفهتر است.
پروتزهای پارسیل متحرک غالباً برای کودکان بزرگتر استفاده میشود. از آنجایی که این نوع پروتزها متحرک یا قابل برداشتن هستند، امکان گم شدن آن نیز وجود دارد. از اینرو، برای استفاده از این پروتزها، والدین باید صبر کنند تا کودک به قدری بزرگ شده باشد که حس مسئولیت پذیری داشته باشد. این پروتزها همچنین به عنوان فضا نگهدارنده نیز عمل کرده و از حرکت سایر دندانها جلوگیری میکند.
بریج دندان
میتوان از بریج ثابت متصل شونده به دندان یا بریج پایه رزینی استفاده کرد. استفاده از بریج ثابت متصل شونده به دندان نیازمند آمادهسازی دندانهای مجاور برای اتصال بهتر بریج است. اما بریج پایه رزینی نیازی به آمادهسازی دندانها نداشته و از اینرو، دندانهای سالمی که در مجاورت آن هستند نیز آسیبی نمیبینند. این گزینه جایگزینی دندان از دست رفته معمولاً بهتر از پروتزهای متحرک بوده و عملکرد مناسبتری نیز دارد.
فضا نگهدارنده ثابت
برای پر کردن شکاف بین دندانها یا جایگزینی دندان از دست رفته، دندانپزشک میتواند از فضا نگهدارنده ثابت نیز استفاده کند. بدین منظور، دندانپزشک میتواند گزینهای را از بین بند و لوپ، ابزار کمانی فضا نگهدارنده زبانی، ابزار کمانی کامی یا فضا نگهدارنده دیستال شو انتخاب کند. معمولاً از فضا نگهدارنده ثابت برای کودکان خردسال استفاده میشود. این ابزار متحرک نبوده و به همین دلیل نیازی نیست که والدین نگران گم شدن آنها باشند.
ابزار جدا کننده بند و لوپ از سیم فولادی ضد زنگ ساخته میشوند. دندانپزشکان این ابزار را بهوسیله نوار ارتوپدی در جای خود محکم میکنند. از اینرو، دندان دائمی در حال رشد میتواند با وجود استفاده از فضا نگهدارنده از محل خود رشد کند. معمولاً از این ابزار زمانی استفاده میشود که یک یا چند مولر شیری در یک قوس دندانی از دست رفته باشند.
ابزار کمانی فضا نگهدارنده زبانی برای جایگزینی دندانهای قوس پایین و پشتی استفاده میشود. میتوان از این ابزار برای هر دو سمت دهان استفاده کرد. ابزار کمانی کامی بوسیله سیم در جای خود ثابت میشود و از آن برای دندانهای قوس بالایی در هر دو سمت استفاده میشود. از فضا نگهدارنده دیستال شو نیز برای دندانهای آسیاب اول استفاده میشود که دقیق مانند بند و لوپ، دندان دائمی در این حالت هم میتواند در جای خود رشد کند.
بریس ارتودنسی
اگر از قبل از افتادن دندان کودکتان به فکر استفاده از ارتودنسی برای دندانهای او بودید، هنوز هم میتوانید طبق برنامه پیش بروید. با اینکه هدف استفاده از بریس ارتودنسی اصلاح کجی دندان و مشکلات بایت است، اما میتوان یک دندان مصنوعی را به سیم ارتودنسی متصل کرد تا شکاف ما بین دندانهای کودک را پوشش دهد.
بهترین جایگزین ایمپلنت دندان برای کودکان
اگر کودک شما دندان شیری خود را زودتر از موعد از دست بدهد، دندانپزشک میتواند به روشهای مختلف و با استفاده از گزینههایی نظیر فضا نگهدارنده ثابت، پروتز پارسیل متحرک کودکان یا سایر موارد، این مشکل را حل کند. برای کودکان خردسال، فضا نگهدارنده ثابت گزینه بهتری بوده در حالی که برای کودکان بزرگتر، پروتز پارسیل متحرک انتخاب مناسبتری است. دندانپزشک این موارد را با شما در میان گذاشته و نهایتاً مناسبترین گزینه جایگزینی دندان را برای کودک شما انتخاب خواهد کرد.
سؤالات متداول
آیا کاشت ایمپلنت دندانی برای کودکان بی خطر است؟
هیچگونه شواهدی از اینکه نشان دهد کاشت ایمپلنت دندانی در کودکان ناموفق خواهد بود در دست نیست. موفقیت کاشت ایمپلنت در کودکان به همان عوامل مربوط به موفقیت کاشت ایمپلنت در افراد بزرگسال بستگی دارد. با این حال، عمدهترین و اصلیترین نگرانی مربوط به کاشت ایمپلنت در کودکان، روند رشد استخوان فک و دندانهای کودک است.
کاشت ایمپلنت دندانی تنها برای افرادی که رشد استخوان فک آنها کامل شده مناسب است. از اینرو، ایمپلنت دندانی برای کودکان گزینه مناسبی نیست.
از چه سنی می توان برای کودکان از ایمپلنت دندانی استفاده کرد؟
متخصصین توصیه میکنند که کاشت ایمپلنت دندانی در دختران از ۱۶ سالگی و در پسران از ۱۷-۱۸ سالگی انجام شود. برخی از متخصصین نیز توصیه میکنند که بیشتر از این سنین نیز برای کاشت ایمپلنت صبر کنید. معمولاً رشد استخوان فک در دختران زودتر از پسران کامل میشود. برای کاشت ایمپلنت دندانی باید مطمئن شد که روند رشد استخوان فک کامل شده باشد. دندانپزشک یا جراح دندان براحتی قادر به تشخیص این امر است.
بهترین سایت یا ناحیه فک برای کاشت ایمپلنت در کودکان کدام است؟
ربع قدامی فک پایین بهترین سایت برای کاشت ایمپلنت قبل از تکمیل رشد استخوان فک است. ربع قدامی فک پایین متغیرهای رشدی کمتری دارد. بسته شدن ناحیه سمفیزیال فک پایین در ۲ سالگی رخ میدهد. از اینرو، پروتزهایی که در دندانهای قدامی فک پایین استفاده میشوند باید طوری طراحی شده باشند که امکان رشد دندانهای قدامی خلفی و همچنین باز شدن فک به میزان ۵ الی ۶ میلیمتر را فراهم کنند.
پوسیدگی دندانهای شیری اکثراً در کدام دندانها رخ میدهد؟
در صورت عدم مراقبت صحیح، عمدتاً دندانهای جلویی قوس بالایی (ثنایا) دچار پوسیدگی میشوند. دومین احتمال پوسیدگی مربوط به دندانهای آسیاب فوقانی است که در پشت دهان قرار دارند. چنانچه فاصله مناسبی بین دندانهای شیری وجود نداشته باشد، احتمال پوسیدگی دندانهای مولر شیری بیشتر است. این دندانها را باید به محض درآمدن نخ دندان کشید.
آیا ایمپلنت به مراقبت و نگهداری خاصی نیاز دارد؟
درست مانند دندانهای طبیعی، ایمپلنت دندانی نیز به مسواک و نخ دندان کشیدن و بررسی شدن توسط دندانپزشک نیاز دارند.
چگونه باید از دندانهای شیری کودک مراقبت کرد؟
به محض رویش اولین دندان شیری، میتوان دندان را با استفاده از یک پارچه تمیز و مرطوب یا گاز استریل مرطوب تمیز کرد. همچنین باید لثه را نیز با ملایمت به همین روش تمیز کنید. اگر از مسواک برای این کار استفاده کنید باید دقت داشته باشید که از نوع مناسب آن استفاده کنید.
چرا استفاده از سیلانت دندانی برای کودکان مفید است؟
سیلانت دندانی میتواند به عنوان محافظی برای سطح جویدنی دندانها از پوسیدگی یا آسیب دائمی باشد. استفاده از سیلانت دندانی میتواند دندان را در برابر پوسیدگی محافظت کند.