همه آنچه که باید در مورد انواع بیماری لثه بدانیم

بیماری‌های لثه یا پریودنتال، بیماری‌های پیشرونده‌ای هستند که در دراز مدت به لثه و استخوان فک آسیب میرسانند. اگر آنها را نادیده بگیرید به سرعت عفونت را گسترش میدهند و ممکن است باعث مشکلات و بیماری‌های دندانی شوند. در واقع پریودنتیت یکی از علل اصلی از دست دادن دندان در سراسر جهان است. بنابراین آگاهی درباره بیماری‌های مختلف پریودنتال یا لثه میتواند به شما کمک کند.

انواع بیماری‌های لثه و دهان

انواع بیماری‌های لثه عمدتاً از سموم موجود در پلاک منشأ میگیرند. آنها شروع به آسیب زدن به بافت نرم اطراف دندان میکنند. یک عفونت باکتریایی میتواند به بافت عمیق تر هم سرایت کند. سپس ممکن است برخی بیماری‌های دیگر مانند التهاب لثه و التهاب جزئی حتی روی لب‌ها ظاهر شوند. در این مرحله سیستم ایمنی بدن ما شروع به حذف بافت‌های عفونی میکند که باعث فرورفتگی لثه میشوند. این وضعیت درصورت عدم درمان میتواند منجر به مشکلات شدید استخوان فک و دندان شود.

بیماری‌های لثه انواع مختلفی دارند، اما به طور کلی میتوان آنها را به هفت نوع دسته بندی کرد. همه آنها نیاز به مراقبت و درمان فوری دارند؛ بنابراین شما باید به پریودنتیست مراجعه کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود و به تدریج سلامت لثه بازگردد.

ژنزیویت یا التهاب لثه

همانطور که قبلاً اشاره شد ژنژیویت یا التهاب لثه اولین و خفیف ترین نوع بیماری‌های شایع لثه است. علت اصلی این نوع پریودنتیت، سموم پلاک فعال روی دندان است. این وضعیت توسط سموم موجود در پلاک ایجاد میشود و منجر به بیماری لثه میشود. التهاب لثه معمولاً درد ندارد، اما ممکن است هنگام مسواک زدن لثه دچار خونریزی شود. علاوه بر این، التهاب لثه باعث تورم میشود و علت اصلی سایر انواع بیماری‌های لثه است.

بیش از 90 درصد افراد به احتمال زیاد در معرض ژنژیویت هستند و کسانی که بیشتر در معرض آسیب هستند شامل افراد زیر می‌شوند:

• زنان باردار
• کسانی که دیابت کنترل نشده دارند
• کسانی که داروهای فشار خون مصرف میکنند

پریودنتیت

پریودنتیت یک بیماری پیشرفته لثه است. این بیماری نه تنها بافت لثه را تحت تاثیر قرار میدهد، بلکه در زیر خط لثه پخش میشود، روی دندان‌های شما تأثیر میگذارد و استخوان فک شما را خراب میکند که منجر به از دست دادن دندان و آتروفی استخوان میشود. علائم این بیماری شامل بوی بد دهان، عقب نشینی لثه‌ها و کیسه‌های لثه‌ای است که ممکن است در نتیجه عفونت چرکی باشند.

پریودنتیت تهاجمی

علائم شایع این بیماری شامل از بین رفتن اتصال دندان‌ها همراه با تخریب استخوان است.

بیماری‌های مزمن لثه

در حالی که التهاب لثه نامحسوس و محدود به بافت لثه است، اما بیماری‌های مزمن لثه شدیدتر هستند و تخریب آنها به بافت استخوان و زیر خط لثه نفوذ میکند. پریودنتیت مزمن (التهاب لثه و غشای لثه) ممکن است بخشی از ژنژیویت مزمن باشد که معمولاً به دلیل تجمع پلاک و جرم رخ میدهد. لثه از دندان جدا میشود. غشای لثه و استخوان آلوئول آسیب میبینند و یک شکاف غیر طبیعی بین دندان و لثه ایجاد میشود. ممکن است دندان به آرامی لق شود و در نهایت از بین برود.

این نوع بیماری‌های لثه شامل التهاب بافت‌های لثه و تحلیل استخوان میشوند. این نوع بیماری که شایع ترین بیماری لثه است با تحلیل لثه و کیست لثه‌ها مشخص میشود.

بیماری لثه از نوع سیستمیک

بیماری لثه میتواند نشانه‌ای از یک بیماری یا وضعیتی باشد که سایر قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار میدهد. بسته به شرایط زمینه‌ای، بیماری میتواند مانند بیماری لثه تهاجمی باشد و به سرعت بافت لثه را از بین ببرد. حتی در مواردی که پلاک کمی روی دندان قرار دارد، برخی بیماری‌ها باعث تشدید و تسریع پیشرفت بیماری لثه میشود.

شرایط سیستمیک میتواند شامل موارد زیر باشد:

• دیابت
• بیماری قلبی
• بیماری تنفسی

بیماری‌های لثه نکروزان

این بیماری‌های لثه بیشتر در افرادی که مبتلا به بیماری‌های سیستمیک از جمله سوء تغذیه، سرکوب سیستم ایمنی و HIV هستند دیده میشود. نکروز مرگ بافت زنده است، به این معنی که بافت لثه، رباط‌های لثه و استخوان آلوئول توسط بیماری از بین نمیروند، بلکه از مواد غذایی که برای سالم ماندن نیاز دارند محروم میشوند.

سرطان دهان

سرطان‌های دهان شامل موارد زیر میشود:

• لثه
• زبان
• لب
• گونه
• کف دهان
• سقف دهانی که سخت یا نرم شده

دندانپزشک معمولاً اولین کسی است که سرطان دهان را تشخیص میدهد. مصرف دخانیات مانند سیگار کشیدن و جویدن تنباکو بزرگترین عامل خطر برای سرطان دهان است.

بر اساس گزارش بنباد سرطان دهان (OCF) تقریباً 50.000 آمریکایی در سال جاری به سرطان دهان مبتلا خواهند شد. به طور کلی هر چه سرطان دهان زودتر تشخیص داده شود درمان آن امیدبخش تر خواهد بود.

علائم بیماری‌های لثه

لثه‌های سالم، سفت و صورتی کم رنگ هستند و به خوبی در اطراف دندان‌ها قرار میگیرند. علائم و نشانه‌های پریودنتیت میتواند شامل موارد زیر باشد:

• لثه‌های متورم یا پف کرده
• لثه‌های قرمز روشن، قرمز تیره یا ارغوانی
• لثه‌هایی که هنگام لمس حساس میشوند.
• لثه‌هایی که به راحتی خونریزی میکنند.
• صورتی شدن مسواک بعد از استفاده
• خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
• بوی بد دهان
• چرک بین دندان‌ها و لثه‌ها
• لق شدن دندان یا از دست دادن آن
• جویدن دردناک
• ایجاد فضای جدید بین دندان‌ها
• لثه‌هایی که از دندان‌های شما جدا میشوند (عقب نشینی میکنند) و باعث میشوند دندان‌های شما بلندتر از حد معمول به نظر برسند.
• تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌های شما هنگام گاز گرفتن

علت‌های شایع بیماری‌های لثه و دهان

در بیشتر موارد پریودنتیت با پلاک شروع میشود؛ یعنی یک لایه چسبنده که عمدتاً از باکتری تشکیل شده است. نحوه پیشرفت پلاک به پریودنتیت در صورت عدم درمان:

• نشاسته و قند موجود در غذا با باکتری‌هایی که به طور معمول در دهان شما یافت میشوند باعث ایجاد پلاک میشود. مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز پلاک را از بین میبرد، اما پلاک دوباره به سرعت تشکیل میشود.

• اگر پلاک روی دندان‌های شما بماند میتواند زیر خط لثه شما سخت شود و به جرم دندان تبدیل شود. جدا کردن رسوب که پر از باکتری است دشوارتر است. هر چه پلاک و جرم برای مدت طولانی تری روی دندان شما باقی بماند آسیب بیشتری میتواند وارد کند. شما نمیتوانید با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از شر جرم خلاص شوید. برای از بین بردن جرم به جرم گیری دندان نیاز دارید.
• پلاک میتواند باعث التهاب لثه یعنی خفیف ترین شکل بیماری لثه شود. ژنژیویت، تحریک و التهاب بخشی از بافت لثه شما در اطراف قسمت پایین دندان شما است. التهاب لثه را میتوان با درمان حرفه‌ای و رعایت نکات بهداشتی معکوس کرد.
• التهاب مداوم لثه میتواند باعث پریودنتیت و در نهایت ایجاد کیست‌های بین لثه و دندان‌ها شود که با پلاک، جرم و باکتری پر میشود. با گذشت زمان این کیست‌ها عمیق تر میشوند و با باکتری‌های بیشتری پر میشوند. این عفونت‌های عمیق در صورت عدم درمان باعث از بین رفتن بافت و استخوان میشوند و در نهایت ممکن است یک یا چند دندان را از دست بدهید. همچنین التهاب مزمن و مداوم میتواند بر سیستم ایمنی بدن شما فشار وارد کند.

بیماری‌های لثه در کودکان

ایجاد پلاک روی دندان‌ها عامل اصلی بیماری لثه در کودکان است. پلاک حاوی باکتری‌هایی است که به دندان‌ها میچسبند. اگر پلاک برداشته نشود، سفت میشود که به آن جرم یا رسوب گفته میشود. عادات نامناسب بهداشت دهان باعث رشد پلاک در دهان میشود.

اکثر کودکان مبتلا به بیماری لثه، به خفیف ترین نوع آن یعنی ژنژیویت مبتلا میشوند. این وضعیت باعث قرمزی، تورم و درد لثه میشود. موارد پیشرفته تر بیماری لثه در کودکان شایع نیست. به طور کلی بیماری لثه دردناک نیست. بنابراین ممکن است فرزند شما نداند که به این بیماری مبتلا شده است.

بیماری های لثه در دوران بارداری

تقریباً 40 درصد از زنان باردار به نوعی بیماری لثه مبتلا هستند. این وضعیت در دوران بارداری با پلاک دندان شروع میشود و با عملکرد هورمون‌های بارداری افزایش می‌یابد.

مرحله اولیه بیماری لثه زمانی رخ میدهد که لثه‌ها به دلیل التهاب قرمز و متورم شوند، که ممکن است با تغییر هورمون‌ها در دوران بارداری تشدید شود. اگر التهاب لثه درمان نشود، استخوانی که از دندان حمایت میکند از بین میرود و لثه‌ها عفونی میشوند. دندان‌هایی که از استخوان پشتیانی میکنند ممکن است لق شوند و در نهایت مجبور به کشیدن آنها شوید.

نحوه تشخیص بیماری لثه

بیماری لثه عموماً به دلیل عفونت باکتری در بافت اطراف دندان است. عواملی که خطر ابتلا به بیماری را افزایش میدهند عبارتند از: سیگار کشیدن، دیابت، HIV/AIDS، سابقه خانوادگی و مصرف برخی داروها. تشخیص این بیماری شامل بررسی بافت لثه اطراف دندان، هم به صورت چشمی و هم با پروب و بررسی استخوان تحلیل رفته اطراف دندان است. برای تشخیص بهتر پزشک ممکن است عکس رادیولوژی تجویز کند.

درمان و پیشگیری از انواع مختلف بیماری های لثه

در اینجا برخی از درمان‌های رایج برای بیماری لثه آورده شده‌اند:

• جرم گیری: برای حفظ سلامت بافت لثه، باکتری‌ها و جرم‌هایی که در ابتدا باعث عفونت شده‌اند باید از بین بروند. برای کمک به کاهش عفونت باید کیست‌های لثه با مصرف آنتی بیوتیک‌ها درمان شوند. ممکن است برای حفظ بهتر بهداشت دهان و دندان برای شما دهانشویه تجویز شود.
• ترمیم بافت: در مواردی که بافت‌های استخوان و لثه از بین رفته‌اند میتوان با استفاده از روش‌های پیوند به طور فعال به رشد مجدد لثه کمک کرد. ممکن است برای کمک به فرایند بازسازی یک غشاء به نواحی آسیب دیده وارد شود.
• جراحی حذف کیست: جراحی حذف کیست که به عنوان جراحی فلپ شناخته میشود، روشی برای کاهش اندازه کیست بین دندان‌ها و لثه‌ها است. جراحی روی استخوان فک روش دیگری است برای از بین بردن فرورفتگی‌ها در استخوان که کلونیزاسیون باکتری‌ها را تقویت میکند.

درمان ژنژیویت

التهاب لثه با مراقبت در منزل و تمیز کردن حرفه‌ای به راحتی قابل درمان است. دندانپزشک ممکن است جرمگیری را برای پاکسازی کیست‌ها توصیه کند. ترکیبی از آنتی بیوتیک‌ها و دهانشویه‌های دارویی مانند فلوراید ممکن است برای از بین بردن باکتری‌های باقی مانده و بهبود کیست‌ها استفاده شود.

درمان پریودنتیت مزمن

بهبود بهداشت دهان و دندان ضروری است، اما مسواک زدن و دهانشویه فقط در بالا و کمی پایین تر از سطح لثه موثر است. بنابراین آنها در درمان پریودنتیت بی اثر هستند، زیرا پلاک همچنان زیر خط لثه در کیست‌های لثه جمع میشود. جرمگیری  و پولیش و در برخی موارد کورتاژ لازم است.

درمان پریودنتیت تهاجمی

برداشتن دیواره کیست و بافت آسیب دیده با جراحی ممکن است برای راحت تر کردن جرمگیری در آینده لازم باشد. اگر چه بیماری لثه دارای یک جز باکتریایی است، اما داروهای ضد میکروبی سیستمیک، جایی در درمان معمول آن ندارد؛ اما درمان موضعی با ضد میکروب‌ها در کیست‌های لثه ممکن است مفید باشد.

درمان بیماری لثه ناشی از شرایط سیستمیک

در ابتدا شرایط پزشکی که باعث شروع بیماری لثه شده است باید کنترل شوند. دندانپزشک با استفاده از درمان‌های مشابهی که برای کنترل بیماری لثه تهاجمی و مزمن استفاده میشود پیشرفت بیماری را متوقف میکند.

درمان بیماری لثه نکروزان

بیماری لثه نکروزان بسیار نادر است. از آنجایی که ممکن است با HIV یا یک شرایط جدی پزشکی مرتبط باشد احتمالاً دندانپزشک قبل از شروع درمان با پزشک مشورت خواهد کرد. جرمگیری، قرص های آنتی بیوتیک، دهانشویه دارویی و دارو های ضد قارچ به طور کلی برای درمان این شکل از بیماری استفاده میشوند.

سوالات پرتکرار

چگونه میتوانم از بیماری لثه جلوگیری کنم؟

شما میتوانید در سه مرحله از بیماری‌های لثه پیشگیری کنید:

1. مسواک زدن منظم
2. نخ دندان کشیدن منظم
3. معاینانت منظم پیشگیری کننده

چه چیزی میتواند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد؟

برخی از عوامل خطر عبارتند از : سیگار کشیدن، سلامت نامناسب دهان، پرکردگی های معیوب و تغییرات هورمونی.

آیا بیماری لثه با بیماری دیگری مرتبط است؟

پرویدنتیت با بیماری‌های دیگری مانند بیماری های تنفسی، آرتریت و بیماری عروق کرونر مرتبط است.

آیا بیماری لثه یک عامل خطر برای حمله قبلی است؟

تحقیقاتی وجود دارند که افزایش لخته خون را نشان میدهد. این لخته‌های خون میتوانند جریان طبیعی خون را مسدود کرده و میزان مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز برای عملکرد قلب را محدود کنند.

آیا بیماری لثه در کودکان شایع است؟

بله حدود 50 درصد از کودکان به بیماری لثه مبتلا هستند.

اگر از بیماری لثه جلوگیری نکرده باشم چه میشود؟ آیا خیلی دیر شده است؟

خیر دیر نیست. خوشبختانه با پیشرفت‌های درمانی اخیر بیماری لثه یک متخصص پریودنتیست میتواند به شما کمک کند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید و حتی بسیاری از اثرات مخرب آن را معکوس کنید.

بیماری لثه با بدن من چه میکند؟

بیماری لثه علاوه بر آسیب رساندن به دهان و دندان‌ها میتواند به سیستم ایمنی، قلب و قند خون شما آسیب برساند. علاوه بر این میتواند باعث مشکلاتی در باروری شود و میتواند منجر به وزن کم نوزادان هنگام تولد شود.