عفونت لثه عفونتی خطرناک در دهان است که باعث آسیب و تورم لثه و فک می‌شود. عفونت لثه معمولاً ناشی از عدم رسیدگی به بهداشت دهان در طول زمان است، چون این امر به باکتری‌ها فرصت می‌دهد که بین لثه‌ها و دندان‌ها جای بگیرند و ماندگار شوند و به راحتی رشد کنند. با این حال عامل‌های زیادی در عفونت لثه و بیماری‌های لثه نقش دارند.
چون دلایل مختلف هستند، توصیه می‌شود که به محض مشاهده‌ی عفونت در لثه و اطراف دندان‌ها به متخصص مراجعه کنید، چون ممکن است علامت یک مشکل زمینه‌ای جدی باشد و یا در صورتی که بررسی نشود خود این مشکل به بیماری جدی تبدیل شود.
علائم عفونت لثه
علائم بسته به میزان پیشروی عفونت و محل عفونت متفاوت هستند. عفونت لثه معمولاً نشانه‌ی عدم رعایت بهداشت دهان و بیماری لثه است.
جینجیویت مرحله‌ی اولیه‌ی بیماری لثه است. توجه داشته باشید که جینجیویت یک عفونت نیست؛ با این حال ممکن است منجر به بیماری‌های دیگر لثه شود که در پزشکی بیماری‌های پریودنتال یا پریودنتایتیس (پریودنتیت) نامیده می‌شوند.
جینجیویت باعث می‌شود که لثه‌ها متورم و قرمز شده و به راحتی دچار خونریزی شوند. این مورد اولین علامت مشهود است، اما با پیشروی التهاب در لثه‌ی عفونی، علائم دیگر عفونت لثه عبارتند از:
- درد در زمان جویدن
- خون آمدن بعد از کمی مسواک زدن
- حساسیت دندان‌ها، مخصوصاً نسبت به داغی و یخی
- بوی بد دهان مزمن
- لقی دندان و تحلیل لثه
- ترشحات چرکی در دهان و در نتیجه‌ی آن بدمزه بودن دهان
- شل شدن بریس‌ها و دنچر (دندان مصنوعی) موجود در دهان
عفونت لثه ممکن است باعث تشکیل آبسه نیز شود. آبسه یک کیسه‌ی چرکی است که در لثه تشکیل می‌شود. علاوه بر این، آبسه باعث ایجاد برجستگی دردناک شده و ممکن است ترشحات چرکی داشته باشد. آبسه باید فوراً درمان شود و توسط دندانپزشک تخلیه شود.
دلایل عفونت لثه
در اکثر موارد، پریودنتایتیس با تشکیل پلاک شروع می‌شود که لایه‌ای باکتریایی و چسبناک است. در زیر اشاره شده است که پلاک در صورت عدم درمان چگونه نهایتاً باعث پریودنتیت خواهد شد:
- وقتی که نشاسته و شکر موجود در مواد غذایی با باکتری‌هایی که به طور طبیعی در دهان وجود دارند تماس پیدا می‌کنند، روی دندان‌ها پلاک ایجاد می‌شود. روزانه دوبار مسواک زدن دندان‌ها و روزی یکبار استفاده از نخ دندان باعث برطرف شدن پلاک می‌شود، اما پلاک مجدداً تشکیل می‌شود.
- در صورت باقی ماندن روی دندان‌ها، پلاک می‌تواند زیر خط لثه سفت شود و تبدیل به تارتار یا جرم (کلکولوس) شود. از بین بردن تارتار (جرم) دشوارتر بوده و پر از باکتری است. هرچه پلاک و جرم بیشتری روی دندان باقی بمانند، آسیب بیشتری به بار می‌آورند. تارتار را نمی‌توان با مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از بین برد، برای از بین بردن آن نیاز به جرم‌گیری حرفه‌ای دارید.
- پلاک می‌تواند باعث جینجیویت شود، که خفیف‌ترین بیماری لثه است. جینجیویت (جینجیوایتیس) به آزردگی یا التهاب بخشی از بافت لثه در اطراف پایه‌ی دندان (جینجیو) گفته می‌شود. جینجیویت را می‌توان با درمان تخصصی و مراقبت‌های خانگی دهان و دندان برطرف کرد.
- التهاب لثه‌ی مداوم می‌تواند باعث پریودنتیت شده و نهایتاً باعث تشکیل پاکت‌هایی در بین لثه‌ها و دندان‌ها شود که پر از پلاک، تارتار و باکتری هستند. این پاکت‌ها به مرور زمان عمیق‌تر شده و باکتری بیشتری در آن‌ها جمع می‌شود. در صورت عدم درمان، این عفونت عمیق باعث از بین رفتن بافت و استخوان خواهد شد و نهایتاً یک یا چند دندان را از دست خواهید داد. همچنین التهاب مزمن مداوم می‌تواند باعث فشار بر سیستم ایمنی بدن نیز شود.
عوامل خطر
عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به پریودنتیت می‌شوند عبارتند از:
- جینجیویت
- عملکرد ضعیف در رعایت بهداشت دهان و دندان
- سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو
- تغییرات هورمونی مانند تغییرات آن در بارداری و یائسگی
- مصرف تفریحی مواد مخدر مانند کشیدن ماری‌جوانا یا ویپینگ
- چاقی
- مشکلات تغذیه‌ای از جمله کمبود ویتامین C
- ژنتیک
- برخی از داروها که باعث خشکی دهان و تغییرات لثه‌ای می‌شوند
- مشکلاتی که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شوند مانند: لوسمی، HIV/AIDS و درمان‌های سرطان
- برخی بیماری‌ها مانند: دیابت، روماتیسم و بیماری کرون
چه وقت به دندانپزشک برای عفونت لثه مراجعه کنیم؟
هر کس که مشکوک به وجود عفونت لثه در خود شود، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کند. حتی در مراحل ابتدایی بیماری‌های لثه (پریودنتال)، مانند جینجیویت، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کرد تا از پیشروی مشکل جلوگیری کرد.
تشخیص عفونت لثه
در معاینه‌ی دندان، لثه‌ها با ابزاری مانند خط‌کش بررسی می‌شوند:
- این بررسی راهی برای بررسی التهاب است.
- وجود هرگونه پاکت در اطراف دندان‌ها را بررسی می‌کند. عمق معمولی آن 1-3 میلی‌متر است.
- ممکن است پزشک برای بررسی تحلیل استخوان، تصویربرداری اشعه‌ی ایکس را تجویز کند.
درباره‌ی علائمتان با دندانپزشک صحبت کنید؛ این کار می‌تواند به تشخیص جینجیویت کمک کند. در صورت وجود جینجیویت، به یک پریودنتیست ارجاع داده می‌شوید. پریودنتیست دندانپزشکی است که در درمان بیماری‌های لثه تخصص دارد.
درمان عفونت لثه
درمان‌های عفونت لثه عبارتند از:
درمان با آنتی‌بیوتیک
ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها به لثه تزریق شوند یا به صورت قرص خوراکی مصرف شوند تا عفونت را از بین ببرند. حتماً باید دوره‌ی درمان را کامل کنید، حتی اگر بعد از مدتی احساس کردید که خوب شده‌اید. مصرف دوره‌ی کامل آنتی‌بیوتیک‌ها باعث کاهش احتمال ایجاد مقاومت می‌شود.
اسکیلینگ و روت‌پلنینگ
این درمان‌ها باعث تمیزی عمیق بین لثه و دندان، تا ریشه‌ی دندان می‌شود. اسکیلینگ و روت‌پلنینگ روشهای تهاجمی‌تر هستند و نباید در عفونت متوسط استفاده شوند.
جینجیوکتومی
جینجیوکتومی به برداشتن بافت عفونی لثه گفته می‌شود. دندانپزشک، وضعیت بافت عفونی لثه را بررسی می‌کند. اگر پزشک تشخیص دهد که بافت عفونی قابل درمان نیست، احتمالاً از جراحی برای برداشتن بافت عفونی لثه استفاده شود.
جراحی فلپ
درمان بیماری از طریق درمان مستقیم ریشه. جراحی فلپ معمولاً برای بیمارانی در نظر گرفته می‌شود که بیماری لثه متوسط تا شدید یا پریودنتیت دارند که درمان‌های غیرجراحی مانند روت‌پلنینگ برای آن‌ها مؤثر نبوده است. در این درمان می‌توان پلاک و تارتار (جرم) ایجاد شده در اطراف ریشه‌ها را برطرف کرد و سلامت بافت لثه را حفظ کرد.
نتایج اهمال در درمان عفونت لثه
عفونت لثه، در صورتی که درمان نشود می‌تواند باعث مشکلات دیگری از جمله به خطر افتادن ریشه‌ی دندان شود؛ در چنین مواردی عفونت شدید می‌تواند باعث از دست رفتن دندان شود. همچنین عفونت لثه می‌تواند تا فک یا استخوان‌های مجاور نیز گسترش یابد و باعث آسیب به آن‌ها شود. عفونت لثه‌ی باکتریایی هم می‌تواند وارد خون شده و مشکلات اورژانسی شدید ایجاد کند.
درمان خانگی عفونت لثه
باید توجه داشته باشید که این درمان‌ها در واقع درمان نیستند! می‌توانید از آن‌ها به عنوان کمک موقتی تا دسترسی به دندانپزشک و معاینه و درمان مناسب استفاده کنید.
- دهانشویه‌ی آب و نمک: نمک به عنوان نوعی ضدعفونی کننده‌ی طبیعی شناخته می‌شود. شستن دهان با آب و نمک می‌تواند باعث کاهش التهاب و تسکین درد شود.
- ژل زردچوبه: زردچوبه خواص ضدقارچ و ضدالتهابی دارد. زردچوبه می‌تواند برای پیشگیری از پلاک و جینجیویت مؤثر باشد. می‌توانید از خمیری از زردچوبه استفاده کنید و آن را روی لثه‌ها بمالید. 10 دقیقه صبر کنید و آن را بشویید.
- روغن میخک: از زمان‌های قدیم تا کنون، میخک به عنوان مسکن درد دندان شناخته می‌شود. روغن میخک را می‌توان به صورت رقیق یا غلیظ روی لثه‌ها مالید. میخک خواص ضدالتهابی و آنتی‌باکتریایی دارد.
- هیدروژن پراکسید: علاوه بر استفاده از هیدروژن پراکسید برای سفید کردن دندان‌ها، می‌توان از محلول رقیق هیدروژن پراکسید برای جلوگیری از بیماری‌های لثه نیز استفاده کرد.
- جوش شیرین: راهی مقرون به صرفه و در عین حال مؤثر برای درمان عفونت لثه ترکیب جوش شیرین و کمی نمک در آب است.
جلوگیری از عفونت لثه
جرم‌گیری مرتب دندان‌ها و رعایت بهداشت دهان و دندان، هر دو روش‌هایی برای جلوگیری از عفونت لثه هستند، چون باعث کنترل باکتری‌ها در دهان می‌شوند.
برخی از نکات مربوط به بهداشت دهان و دندان برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها عبارتند از:
- ترک سیگار
- دوبار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک زدن
- برطرف کردن پلاک بین دندان‌ها با استفاده از نخ دندان، خلال دندان و واتر فلوسر
- مراجعه‌ی مرتب به دندانپزشک برای معاینه و پاکسازی تخصصی
- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
هیچ تضمینی وجود ندارد که این اقدامات باعث جلوگیری از عفونت لثه شوند؛ اما باعث کاهش عوامل خطر قابل کنترل این عفونت می‌شوند.
نتیجه‌گیری
همانطور که اشاره شد باید عفونت لثه را جدی گرفت و فوراً برای درمان اقدام کرد. دلایل مختلفی برای عفونت لثه وجود دارد و پزشک می‌تواند با معاینه‌ی کامل و بررسی سوابق پزشکی شما، این مشکل را ریشه‌یابی کند و آن را درمان کند.
درمان‌های خانگی می‌تواند تا حدی مشکلتان را تسکین دهند تا به دندانپزشک دسترسی پیدا کنید، اما مشکل شما را درمان نمی‌کنند. دندانپزشک روش درمانی را با توجه به نیازهای شما انتخاب می‌کند که می‌تواند از مصرف آنتی‌بیوتیک گرفته تا برداشتن بافت عفونی از طریق جراحی، در مواردی که بیماری عمیق شده، باشد.
سؤالات متداول
آیا عفونت لثه دردناک است؟
علائم آبسه‌ی دندان یا لثه عبارتند از:
- درد شدید و تپش‌دار در دندان درگیر یا لثه، که ممکن است ناگهانی شروع شود و کم‌کم بدتر شود.
- دردی که به گوش، فک و گردن در همان سمتی که دندان یا لثه درگیر شده کشیده می‌شود.
- دردی که در زمان دراز کشیدن تشدید می‌شود و باعث مشکل در خوابیدن شما می‌گردد.
آیا عفونت لثه می‌تواند باعث مشکلات دیگر شود؟
لثه‌ها مانعی در برابر التهاباتی هستند که ممکن است به بدن آسیب برسانند. در واقع بیماری‌های لثه با بیماری‌هایی مانند: دیابت، بیماری‌هایی قلبی، سکته‌ی مغزی و زایمان زودرس یا کم‌وزنی نوزاد مرتبط هستند.
آیا عفونت لثه خودبه‌خود درمان می‌شود؟
توجه داشته باشید که عفونت لثه خودبه‌خود درمان نمی‌شود. باید برای درمان به دندانپزشک مراجعه کنید، چون در صورتی که این مشکل درمان نشود می‌تواند باعث بروز خطرات جدی برای شما شود.
دندانپزشک چگونه عفونت لثه را درمان می‌کند؟
درمان به میزان عفونت بستگی دارد؛ درمان می‌تواند شامل درمان‌هایی مانند آنتی‌بیوتیک که تهاجمی نیست گرفته تا اسکیلینگ، درمان ریشه، جینجیوکتومی یا جراحی فلپ، که تهاجمی‌ترین روش است، باشد.
آیا درمان جراحی عفونت لثه دردناک است؟
دندانپزشک برای جراحی از بی‌حسی استفاده خواهد کرد. در طول جراحی دردی احساس نخواهید کرد، اما بعد از آن باید تا چند روز مسکن مصرف کنید.
درمان لثه‌های عفونی چقدر طول می‌کشد؟
در اکثر موارد، مراحل اولیه‌ی جینجیویت طی 10-14 روز درمان می‌شود. اگر مشکل شما جدی‌تر باشد، درمان آن نیز زمان بیشتری لازم دارد که به دلیل مشکل و درمان آن نیز بستگی دارد.
