عصب‌کشی یک عمل نسبتا سنگین بوده و درد داشتن بعد از آن کاملا طبیعی است. در طی عصب‌کشی، کانال‌های دندان عمیقا تمیز می‌شوند و این امر ممکن است موجب تحریک اعصاب و لثه‌ها شود. اما درد نباید ادامه پیدا کند. اکثر افراد معمولا بعد از عصب‌کشی مقداری درد و ناراحتی را احساس می‌کنند، اما این درد نباید بیش از حد باشد. اگر کسی بعد از انجام عمل عصب‌کشی دچار درد شدید شود، باید حتما به دندانپزشک مراجعه کند؛ تا از ایجاد عفونت و انتشار آن در ریشه دندان و نیز تشکیل آبسه جلوگیری شود.
در این مقاله با علائم، دلایل، درمان‌های ممکن و راه‌های پیشگیری از ایجاد درد بعد از عمل عصب‌کشی آشنا می‌شوید. لازم به ذکر است که برای از بین بردن درد بعد از عصب‌کشی، باید حتما به یک دندانپزشک ماهر و با تجربه مراجعه کنید. زیرا یک پزشک مجرب انواع روش‌های درمانی و عوارض احتمالی را می شناسد و می‌تواند آن‌ها را مدیریت کند. همچنین می‌تواند خطرات، عوارض جانبی و مدت زمان دوره تقاهت را به حداقل برساند.
دلایل دندان درد بعد از عمل عصب‌کشی
عصب‌کشی یک روش درمانی متداول است، که دندانپزشکان از آن برای درمان انواع خاصی از دندان درد استفاده می‌کنند. در طی این روش دندانپزشک، پالپ دندان مرده، عفونی شده و آسیب دیده را با دقت از دندان خارج می‌کند( بافت دندان، بدون پالپ هم می‌تواند زنده بماند)، در نتیجه عامل ایجاد درد از بین می‌رود.
هر چند که عصب‌کشی برای از بین بردن درد عمل موثری است، اما برخی از بیماران بعد از عصب‌کشی نیز همچنان درد دارند. در ادامه به پنج مورد از دلایلی که موجب درد بعد از عصب‌کشی می‌شوند، اشاره می‌شود.
التهاب پس از عمل عصب‌کشی
یکی از متداول ترین دلایل دندان درد بعد از عصب‌کشی، التهاب است. این التهاب می‌تواند ناشی از خود عمل عصب‌کشی باشد و یا اینکه در اثر عفونت ایجاد شده باشد. در این صورت التهاب بعد از گذشت چند روز تا چند هفته به کلی از بین می‌رود و درد متوقف می‌شود.
عفونت
در طی عصب‌کشی پالپ عفونت کرده، از دندان خارج می‌شود و این امکان وجود دارد که مقداری از باکتری‌ها در دندان باقی بمانند و مجددا موجب عفونت بافت و ایجاد درد بیشتر شوند. این مشکل هم مانند تورم، وقتی که سیستم ایمنی بدن باکتری‌های باقی مانده را از بین ببرد، خود به خود رفع می‌شود؛ اما اگر عفونت پس از مدتی همچنان باقی بماند، دندانپزشک برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. عفونت در استخوان‌های اطراف دندان نیز ممکن است دیده شود و موجب درد و تورم شود.
به همین دلیل است که دندانپزشکان پس از انجام عصب کشی، روی دندان را با روکش می‌پوشانند. البته این روش همیشه هم کاربردی نیست چون ممکن است برای نصب روکش لازم باشد دندان کوتاه شود و در این صورت دندان به شدت ضعیف می‌شود. عفونت ریشه دندان معمولا قابل درمان است؛ مگر اینکه ریشه دندان ترک خورده باشد یا اینکه دندان از محلی زیر خط لثه شکسته باشد. در این صورت ممکن است کشیدن دندان ضروری باشد.
استفاده بیش از حد از مواد پرکننده توسط دندانپزشک
بعد از اینکه پالپ از دندان خارج شد، فضای خالی داخل دندان با یک ماده لاستیک مانند پر می‌شود. اگر دندانپزشک بیش از حد از ماده پر کننده استفاده کند، دندان از سطح استاندارد بلند‌تر می‌شود، در نتیجه فرد هنگام گاز زدن دچار درد می‌شود. این مشکل خود به خود رفع نمی‌شود، اما دندانپزشک به راحتی می‌تواند مقدار ماده پرکننده را تنظیم کرده و مشکل را حل کند.
خروج ماده پرکننده از انتهای ریشه دندان
اگر دندان بیش از حد با ماده پرکننده، پر شود؛ ممکن از مقداری از ماده از انتهای ریشه دندان خارج شود. اینکه آیا این عامل می‌تواند باعث درد شود یا خیر، بستگی به عواملی مانند: نوع ماده پرکننده، مقدار ماده‌ای که از ریشه دندان خارج شده و محلی که ماده خارج شده، قرار گرفته؛ دارد.
اگر قبل از عصب‌کشی ریشه دندان عفونت داشته باشد، احتمال اینکه دندان بیش از حد پر شود کم است، چون به دلیل عفونت فضای اندکی در داخل دندان وجود دارد. اما اگر ریشه دندان عفونت نداشته باشد ممکن است دندان بیش از حد پر شود. این عامل می‌تواند یکی از دلایل وجود درد بعد از عصب‌کشی باشد.
به ندرت ممکن است یک حباب هوا از انتهای ریشه دندان خارج شده و موجب احساس درد و فشار شود. این عوارض نیز با گذشت زمان خود به خود برطرف می شوند.
بزرگ بودن روکش تاج دندان
اگر ماده پرکننده نهایی یا روکش تاج، حتی مقدار اندکی از دندان‌های اطراف بزرگتر باشد؛ با دندان‌های مقابل برخورد کرده و می‌تواند موجب درد پس از عصب‌کشی شود. خوشبختانه این عامل هم با سادگی رفع می‌شود. در این صورت دندانپزشک با تراشیدن نقاط بلند و اضافی روکش یا ماده پرکننده، ارتفاع آن را تنظیم می‌کند. البته ممکن است درد سه تا پنج روز دیگر هم ادامه پیدا کند.
نشت هیپوکلریت سدیم
در طول عمل عصب‌کشی، دندانپزشک دائما فضای داخل دندان را با محلول هیپوکلریت سدیم می‌شوید، تا باکتری‌ها، اعصاب مرده و موادی که در طی عصب‌کشی در دندان جمع شده‌اند پاک شوند. در موارد نادری، ممکن است مقداری از این محلول از انتهای ریشه دندان به بیرون نشت کند. در این حالت حتی با وجود بی‌حسی ممکن است درد شدیدی ایجاد شود. در این صورت دندانپزشک ناحیه را شست و شو و پانسمان می‌کند، اما ممکن است بعد از آن تا چند هفته به آنتی‌بیوتیک و مسکن برای کنترل درد نیاز داشته باشید.
عصب‌کشی ناقص
بعضی از دندان‌ها به ویژه دندان‌های بزرگ، چندین کانال ریشه دارند و ممکن است در طی عصب‌کشی دندانپزشک نتواند تمام کانال‌ها را به خوبی تمیز کند. در این موارد، ممکن است علت اصلی درد هیچ وقت مشخص نشود؛ در نتیجه شما حتی با انجام عصب‌کشی هم، همچنان درد دارید. همچنین اگر دندانپزشک نتواند برخی از اعصاب آسیب دیده را از دندان خارج کند، ممکن است دندان شما، حتی بعد از عمل عصب‌کشی هم نسبت به سرما، گرما و مواد خوراکی که خاصیت اسیدی دارند، حساس باشد.
آسیب رسیدن به بافت‌ها اطراف
در طول عمل عصب‌کشی، ورود باکتری‌ها به بافت‌های اطراف، استفاده بیش از حد از مواد پرکننده دندان و خروج این مواد از انتهای ریشه دندان و نیز خروج فایل‌های دندانپزشکی، که برای تمیز کردن داخل دندان استفاده می‌شوند، از انتهای ریشه دندان، ممکن است موجب آسیب رسیدن به بافت‌های اطراف دندان شود. در این موارد پس از بهبود یافتن بافت‌های آسیب دیده، دندان درد نیز برطرف می‌شود.
چه زمانی باید به دنبال راه درمان باشیم
دندان درد حاصل از عمل عصب‌کشی معمولا با گذشت زمان بهبود پیدا کرده و رفع می‌شود. اما اگر دردتان همچنان ادامه پیدا کرد، باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید. در این صورت اکثر افراد، برای تکمیل عمل عصب‌کشی باید یک یا دو جلسه دیگر هم به دندانپزشک مراجعه کنند. ممکن است لازم باشد که عمل تمیز کردن کانال‌های ریشه دندان مجددا تکرار شود. زیرا دندان درد مکرر ممکن است ناشی از خوب تمیز نشدن کانال‌های دندان باشد.
معمولا دندان درد شما با مسکن‌های بدون نسخه قابل کنترل خواهد بود. اما اگر این مسکن‌ها تاثیر چندانی نداشته باشند، دندانپزشک برایتان ایبوپروفن یا دارو‌های آرامبخش تجویز خواهد کرد. البته تاثیر این مسکن‌ها موقتی است.
پس از اینکه دندانتان کاملا درمان شد، دندانپزشک روکش را روی آن قرار می‌دهد. این روکش ممکن است از فلز، طلا و یا سرامیک تولید شده باشد. دندان پس از انجام عمل عصب‌کشی، نسبت به قبل ضعیف‌تر بوده و دیواره نازک‌تری دارد، در نتیجه قرار دادن روکش روی آن، می‌تواند دندان را در برابر آسیب‌های آینده حفظ کند. گاهی اوقات ممکن است تا زمانی که به روکش دندانتان عادت می‌کنید، درد خفیفی را حس کنید.
مدیریت درد پس از انجام عمل عصب‌کشی
دندانپزشک در بهبود درد بعد از عصب‌کشی به شما کمک می‌کند. علاوه بر مصرف دارو‌های مسکن، روش‌های دیگری هم برای کاهش درد، بعد از عمل عصب‌کشی وجود دارد. مراقبت از دندان‌ها یک امر لازم و ضروری است در نتیجه باید تا زمانی که دندان درد بهبود می‌یابد؛ از خوردن غذا‌های سفت خودداری کنید. ترک کردن سیگار هم در روند بهبودی شما موثر است.
لازم به ذکر است که شما می‌توانید با استفاده از یکسری فعالیت‌ها که استرس را کاهش می‌دهند، دندان دردتان را مدیریت کرده و آن را کاهش دهید. مدیتیشن و ورزش‌های مثل یوگا و تای‌چی، تمرکز شما را از روی محل درد منحرف کرده و به این ترتیب به کاهش درد کمک می‌کنند.
روش‌هایی که برای درمان مجدد ریشه دندان استفاده می‌شوند
در ابتدا دندانپزشک ( متخصص درمان ریشه ) درباره روش‌های درمانی با شما صحبت می‌کند. اگر شما و دندانپزشکتان تصمیم به انجام درمان مجدد گرفتید، دندانپزشک دوباره روی دندان را باز می‌کند تا بتواند به مواد پرکننده دندان و نیز کانال‌های ریشه دندان دسترسی پیدا کند. در بیشتر موارد لازم است که روکش تاج دندان، مواد پرکننده و پست‌های کار گذاشته شده در دندان، خارج شوند تا کانال‌های ریشه دندان قابل دسترسی شوند.
بعد از اینکه مواد پرکننده از دندان خارج شدند، دندانپزشک مجددا کانال‌های دندان را تمیز می‌کند. سپس با استفاده از ابزاری کانال‌های دندان را بزرگنمایی و روشن می‌کند تا بتواند با دقت بیشتری وضعیت کانال‌ها را از نظر وجود هر نوع عارضه بررسی کند.
پس از تمیز کردن کامل کانال‌های دندان، دندانپزشک مجددا فضای خالی داخل دندان را با یک ماده پرکننده موقت، پر می‌کند. اگر کانال‌های ریشه دندان به طرز غیر عادی باریک یا مسدود شده باشند؛ دندانپزشک جراحی ریشه دندان را توصیه می‌کند. در طی جراحی ریشه دندان، یک برش در محل لثه ایجاد شده و انتهای ریشه دندان بسته می‌شود.
بعد انجام درمان مجدد لازم است که دوباره به دندانپزشک مراجعه کنید تا یک روکش جدید روی دندانتان قرار دهد، تا دندان کارایی خود را به دست آورده و در برابر آسیب ها مقاوم شود.
روش‌های جایگزین برای درمان مجدد
اگر دندان با روشی به غیر از جراحی قابل درمان نباشد، باید حتما جراحی ریشه دندان صورت بگیرد. در طی این جراحی برشی کوچک در لثه ایجاد شده و از طریق آن به ریشه دندان دسترسی پیدا می‌کنند. جراحی ریشه دندان گاهی همراه با عصب‌کشی مجدد انجام می‌شود و گاهی هم به عنوان یک راه جایگزین برای عصب‌کشی مجدد مطرح می‌گردد. دندانپزشک به شما در انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی کمک می‌کند.
تنها جایگزینی که برای درمان مجدد به روش عصب‌کشی وجود دارد، کشیدن دندان است. دندان کشیده شده باید با پل دندان، ایمپلنت یا پروتز متحرک جایگزین شود تا از مختل شدن جویدن و نیز لغزش و حرکت دندان‌های مجاور جلوگیری شود. این روش‌ها از درمان مجدد و ترمیم دندان طبیعی پرهزینه تر هستند چون در طی این روش‌ها لازم است یکسری اقدامات دندانپزشکی روی دندان‌های مجاور که سالم بوده‌اند هم انجام شود.
هزینه درمان مجدد ریشه به روش عصب‌کشی
هزینه‌ها می‌تواند با توجه به اینکه شرایط تا چه حد پیچیده است، متفاوت باشد. درمان مجدد ریشه دندان معمولا از عصب‌کشی اولیه سخت‌تر و پیچیده‌تر است زیرا در طی درمان مجدد باید تمام مواد پرکننده از دندان خارج شده و پس از اتمام درمان مجدد، دوباره جایگزین شوند. همچنین در طی درمان مجدد دندانپزشک برای تشخیص عوارض غیر عادی که ممکن است در ریشه دندان وجود داشته باشد، وقت بیشتری می‌گذارد. در نتیجه می‌توان انتظار داشت که درمان مجدد ریشه از عصب‌کشی اولیه پرهزینه تر باشد.
بیمه‌ها معمولا هزینه‌های درمان مجدد ریشه را تقبل نمی‌کنند اما بعضی از بیمه‌ها هزینه خدمات درمانی انجام شده روی یک دندان، در یک مدت زمانی مشخص را تحت پوشش قرار می‌دهند. پس قبل از اقدام برای انجام درمان مجدد باید با مسئول بیمه خود مشورت کنید تا از میزان پوشش دهی بیمه تان مطلع شوید.
نتیجه‌گیری
حتی اگر عصب‌کشی موفقیت آمیز هم باشد، باز ممکن است تا چند روز دندان درد داشته باشید. اما این درد موقتی است و با رعایت بهداشت دهان و دندان، خود به خود برطرف می‌شود. اما اگر این درد بیش از سه روز ادامه پیدا کند، باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید. کشیدن دندان تنها جایگزین عصب کشی است. اگر لازم باشد که دندان کشیده شود، دندانپزشک، دندان کشیده شده را با پل دندان، ایمپلنت یا پروتز‌های متحرک جایگزین می‌کند. البته این روش گران‌تر بوده و نیاز به مراجعه به دندانپزشک در تعداد دفعات بیشتری دارد. اگر درمان به روش عصب‌کشی را انتخاب کنید، به مرور زمان دردتان کاهش می‌یابد. شما با درمان به روش عصب‌کشی درد کمتری را نسبت افرادی که عصب‌کشی نمی‌کنند، متحمل می‌شوید.
سوالات متداول
دندان درد تا چه مدت بعد از عصب‌کشی طول می‌کشد؟
حتی اگر عصب‌کشی موفقیت آمیز هم باشد، باز ممکن است تا چند روز دندان درد داشته باشید. اما این درد موقتی است و با رعایت بهداشت دهان و دندان، خود به خود برطرف می‌شود. اما اگر این درد بیش از سه روز ادامه پیدا کند، باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا درد بعد از عصب‌کشی برطرف می‌شود؟
اگر درد بعد از عصب‌کشی خود به خود برطرف نشود، بهترین روش، درمان مجدد است. این روش بسیار موفقیت آمیز است و در طی آن، مواد پرکننده از دندان خارج شده و کانال‌های ریشه دندان مجددا شکل داده می شوند. سپس دندان مجددا پر می‌شود تا از خطر بروز مجدد عفونت و نفوذ باکتری‌ها به دندان جلوگیری شود.
چند بار می‌توان عصب‌کشی را تکرار کرد؟
دندانپزشک می‌تواند دو یا حتی سه بار عمل عصب‌کشی را روی یک دندان انجام دهد اما نتایج این عمل غیر قابل پیش‌بینی خواهد بود. باید در نظر داشته باشید که عصب‌کشی انجام شده توسط ماهر‌ترین دندانپزشکان هم ممکن است با شکست مواجه شود. اما طبق آمار می‌توان گفت که عمل عصب‌کشی در ۸۶ تا ۹۸ درصد موارد با موفقیت همراه است.
آیا آنتی‌بیوتیک‌ها در بهبود درد پس از عصب‌کشی موثر هستند؟
اکثر آنتی‌بیوتیک‌ها مانند آموکسی‌سیلین، در درمان عفونت دندان موثر نیستند. زیرا رسیدن عفونت به ریشه دندان، نشان دهنده آسیب رسیدن به رگ‌های خونی موجود در دندان است. در نتیجه آنتی‌بیوتیک‌ها نمی‌توانند از طریق خون، خود را به محل آسیب دیده در داخل ریشه دندان برسانند.
آیا ممکن است دندانی که قبلا عصب‌کشی و روکش شده، دوباره به عفونت دچار شود؟
اگر روکش دندان یا موادی که در طی عصب‌کشی برای پر کردن دندان استفاده شده‌اند، سست شده و یا ترک بخورند؛ باکتری‌ها مجددا می‌توانند وارد دندان شوند و عفونت جدیدی را به وجود بیاورند.
آیا داشتن درد عصبی پس از انجام عمل عصب‌کشی، طبیعی است؟
این امر طبیعی و رایج است. درد در طی مدت کوتاهی خود به خود برطرف می شود، اما تا آن زمان شما می‌توانید برای کنترل درد از مسکن‌های بدون نسخه مثل ایبوپروفن و استامینوفن استفاده کنید. درد دندان بعد از عمل عصب‌کشی و با وجود خارج شدن عصب دندان، ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد.
اگر ریشه دندان عفونت کرده باشد چه علائمی دارد؟
وجود بافت‌های عفونت کرده در دهان می‌تواند باعث ایجاد مزه بد در دهان و درد در محل عفونت شود. حساس شدن دندان‌ها و لثه‌های اطراف آن نیز نتیجه این امر هستند. عفونت شدید ریشه دندان می‌تواند موجب درد در نواحی حساس دهان مانند لثه‌ها و سطح ریشه دندان شود. همچنین می‌تواند به تورم غدد گردن و صورت هم منجر شود.
هر دندان چند کانال ریشه دارد؟
دندان‌های جلویی و دندان‌های نیش ( دندان‌هایی که برای گاز زدن به کار می روند)، معمولا دارای یک ریشه و ۱ کانال ریشه هستند. دندان‌های بزرگ و دندان‌های عقبی ( دندان‌هایی که برای جویدن به کار می‌روند)، دارای ۲ تا ۳ ریشه و ۱ یا ۲ کانال ریشه هستند. هر چه تعداد ریشه‌ها و کانال‌های ریشه دندان بیشتر باشد، درمان مدت زمان بیشتری طول می‌کشد.
